4C-associatie leidt Colombiaanse koffieboeren op
nieuwsHaar huid is diepbruin van urenlang onder de zon te werken. De rimpels in haar gezicht verraden haar leeftijd. Ze zet haar werkmanshanden uitdagend op haar heupen. "Ik ben een koffieboerin, en dat zal ik de rest van mijn leven blijven". Edelmira Ariza (47) staat er alleen voor sinds haar man enkele jaren geleden is gestorven. Samen met haar drie kinderen bezit ze een koffieplantage van drie hectare groot.
Edelmira heeft het niet gemakkelijk. De koffieprijzen zijn de laatste jaren zo laag dat ze amper uit de kosten komt. "We overleven", zegt ze hoofdschuddend, "meer kun je dat niet noemen". Toch is ze gerust over de toekomst. Al een jaar werkt ze mee aan een programma om de kwaliteit van de koffie te verbeteren. "Vroeger wasten wij de koffiebonen maar één keer, nu worden ze drie keer schoongemaakt", vertelt Edelmira. Ze heeft geleerd dat pesticiden slecht voor de natuur zijn en dat het goed is om bomen aan te planten. "Dat zijn zaken waar wij vroeger niks vanaf wisten", zegt ze.
De Federación Nacional de Cafeteros de Colombia (FNC) heeft een tiental enthousiaste technici en leerkrachten naar de koffieplantages gestuurd om de boeren op te leiden. Dat was niet gemakkelijk, want het merendeel van de koffieboeren kan niet lezen of schrijven. De technici hebben dan maar zelf lesmateriaal ontwikkeld. Met eenvoudige tekeningen en kaartspelletjes hebben ze de boeren duidelijk gemaakt welke praktijken moeten veranderen.
De FNC is met haar 500.000 leden de belangrijkste vertegenwoordiger van de koffieboeren in Colombia. Ze beseft dat de concurrentie uit andere landen zeer groot is, en zet haar troeven in op duurzaamheid. "We rekenen erop dat de consumenten op termijn bereid zullen zijn om meer te betalen voor koffie die op een eerlijke manier is gemaakt", zegt Don Sergio Montilla, de verantwoordelijke van de koffieboeren in de regio Santander. "Duurzaamheid is een belangrijke marketingtroef aan het worden".
Daarom heeft de koffiefederatie zich aangesloten bij de '4C-associatie'. Dat is een internationaal netwerk van koffieproducenten en -distributeurs die een 'Common Code for the Coffee Community' hebben ondertekend. Daarin beloven ze dat ze de ecologische, sociale en economische voorwaarden in de koffieketen zullen verbeteren. Zo leren de boeren tijdens hun opleiding dat kinderen op school en niet op het veld horen, dat iedereen recht heeft op een degelijk loon of dat ze hun afvalwater moeten zuiveren. De boeren krijgen inzicht in de koffieprijzen en in enkele gemeenschappen is een computer geïnstalleerd waarmee ze de markt kunnen volgen.
"Zo'n computer is echt fantastisch", zegt Edelmira Ariza. Zij had nog nooit een computermuis vastgehouden, maar zit nu regelmatig te surfen op het internet. "Op die manier kunnen we ervaringen uitwisselen, en van andere koffieboeren leren". Ze is ervan overtuigd dat haar leven als weduwe nu gemakkelijker is dan pakweg vijf jaar geleden. "Dankzij de opleiding heb ik mijn buren leren kennen, en ik kan nu altijd een beroep op ze doen als ik in de problemen zit".
Van de 31.000 koffieboeren in Santander hebben ondertussen 387 een 4C-certificaat gehaald. 620 zijn nog in opleiding. De volgende stap die ze willen zetten, is in aanmerking komen voor het keurmerk Rainforest Alliance. Daarvoor zijn de criteria nog iets hoger, maar dan mogen de boeren een label plakken op hun koffie. Het grote pijnpunt in het verhaal blijft evenwel de lage prijs van de koffie. Want tijdens de opleiding leren de boeren dan wel hoe ze ecologischer of efficiënter kunnen werken, maar vaak ontbreekt het hen aan de middelen om echt te investeren.
"Plastic voor de serre kost al snel vijftig dollar en voor een ontpulpingsinstallatie zou ik meer dan vijfhonderd dollar moeten neertellen. Dat geld heb ik niet", zegt Edelmira. Don Sergio Montilla beseft dat de boeren snel een financiële stimulans moeten krijgen, want dat ze anders wel eens uit het project zouden kunnen stappen. "We zijn van plan om aan de 4C-boeren een kleine premie te geven, zodat ze beloond worden voor hun investeringen".
Maar Montilla weet ook dat een premie alleen niet voldoende is. Hij rekent erop dat de vraag naar eerlijke, duurzame koffie zal stijgen en dat de boeren daardoor een betere prijs voor hun koffie zullen krijgen. Edelmira glundert als ze over haar koffie vertelt. "Telkens als ik van mijn verbeterde koffie proef, ben ik gelukkig. Hij smaakt hemels. Ik voel me dan net alsof ik schone kleren heb aangetrokken".(KS)
