Zorgelijk perspectief voor 75% van de Europese hommelpopulaties

Belangrijke bestuivers 

Maar liefst tachtig procent van alle plantensoorten kunnen niet in hun eigen bestuiving voorzien. Hommels hebben een cruciale bestuivingsopdracht voor zowel de natuur als de landbouwsector en spelen dus een belangrijke rol in het voortbestaan van planten en gewassen. Vooral in koude en gematigde gebieden van het noordelijke halfrond zijn hommels een belangrijke bestuiver.  

Dat het niet goed gaat met onze wilde bestuivers is geen nieuws, maar de toekomstvoorspellingen die wetenschappers nu doen zijn dat ook allerminst. Dat staat in een studie, die werd uitgevoerd door VUB, ULB, UMons, UCL en KU Leuven, en gepubliceerd is in het wetenschapstijdschrift Nature.  

Op basis van 400.000 waarnemingen (tussen 1901-1970 en tussen 2000-2014) maken de Belgische wetenschappers verschillende toekomstscenario’s tot het jaar 2080. De onderzoekers berekenen de vroegere, huidige en toekomstige ecologische geschiktheid van Europa voor hommels.  

De wetenschappers stellen vast dat sinds 1900 de hommelpopulaties stelselmatig achteruitgaan. Het team onderzocht hoe het verspreidingsareaal van 46 hommelsoorten onder druk van klimaatverandering zullen evolueren in de toekomst en of die gebieden nog geschikt zullen zijn voor de insecten. "Op basis van die data hebben we voor elk van de hommelsoorten met artificiële intelligentie een ideale biotoop gedefinieerd”, zegt mede-auteur en VUB-klimaatwetenschapper Wim Thiery. 

De voorspellingen die de onderzoekers doen zijn weinig hoopgevend. Ze schatten dat 38 tot 76 procent van de niet-bedreigde Europese hommelsoorten hun ecologisch geschikte habitat zal slinken met minstens 30 procent tegen 2061-2080. Ook voor de hommels uit arctische en alpiene milieus in Europa zijn de voorspellingen ongunstig. Daar staan de hommels op de rand van uitsterven en men voorspelt een habitatverlies van ten minste 90 procent voor dezelfde periode. Scandinavië zou volgens de wetenschappers een toevluchtsoord kunnen worden voor “ontheemde” soorten in het worstcasescenario.  

Habitatverlies en klimaatopwarming 

De achteruitgang van de hommelpopulaties in Europa zijn hoofdzakelijk te wijten aan de verstoring van de natuurlijke leefgebieden en klimaatopwarming. “Er zijn steeds meer aanwijzingen dat die erosie van de biodiversiteit de komende decennia zal versnellen", stellen de auteurs in de studie. De wetenschappers benadrukken het belang om de hommel te beschermen en klimaatverandering tegen te gaan.  

De onderzoekers besluiten dat verdere beschermingsmaatregelen hand in hand moeten gaan met een streng globaal beleid, met als focus de menselijke invloed op die cruciale bestuivers te minimaliseren. Tegelijkertijd is een sterk aangescherpte regelgeving nodig voor landschapsbeheer op nationale en continentale schaal.  

De onderzoekers benadrukken het belang om zo snel mogelijk de verbranding van fossiele brandstoffen uit te faseren. "Dat is alleen mogelijk als we allemaal besluiten om binnen de voorwaarden van het klimaatakkoord van Parijs te blijven en dit ook daadwerkelijk te realiseren", besluit de wetenschapper. 

“In het meest optimistische scenario, met een onmiddellijke stop van het verbranden van fossiele brandstoffen en zonder verdere ontbossing, zullen we het einde van de hommel in centraal Europa wellicht nog kunnen vermijden", waarschuwt Thierry.