Weyts wil Vlaams controlesysteem in slachthuizen

Vlaams minister voor Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) wil het decretaal kader voor cameratoezicht in slachthuizen uitbreiden en hij wil ook een  eigen Vlaams systeem op poten zetten voor gerichte controles op dierenwelzijn. Dat zei hij tijdens een hoorzitting in de Commissie Landbouw van het Vlaams Parlement over de doorlichting van de Vlaamse slachthuizen. Uit het doorlichtingsrapport blijkt dat er geen grove of systematische inbreuken op het dierenwelzijn werden vastgesteld, maar dat er in elke fase van het slachtproces nog wel tekortkomingen optreden.

Nadat dierenrechtenorganisatie Animal Rights undercoverbeelden maakte van mistoestanden in slachthuizen kondigde Weyts in april vorig jaar een externe doorlichting van alle Vlaamse slachthuizen aan. Onderzoekers van de vakgroep Dier en Welzijn van de Thomas More hogeschool controleerden uiteindelijk 32 van de 38 slachthuizen die Vlaanderen telt. Het hele slachtproces werd daarbij doorgelicht: van het lossen van dieren, over het drijven, fixeren, slachten en verbloeden. Zware inbreuken werden niet vastgesteld, maar het rapport formuleert wel tal van verbeterpunten.

Het begint al wanneer de dieren in het slachthuis arriveren. “De lawaaierige omgeving in het slachthuis wordt per definitie bijna als normaal ervaren, terwijl een rustige werkomgeving belangrijk is voor mens en dier”, staat te lezen in het rapport. Ook de aanwezigheid van bloed en bloederig water en het feit dat levende dieren soms geconfronteerd worden met de karkassen van hun soortgenoten werden als verbeterpunten opgesomd door de onderzoekers van Thomas More.

Volgens hun rapport zouden er ook problemen optreden met het bedwelmen van de dieren. Zeven van de elf runderslachthuizen slaagden er niet in om alle runderen bij een eerste bedwelmingsschot te verdoven. De effectiviteit zou tussen 89 en 95 procent liggen. Bij het bedwelmen van kippen zou het probleem zich veel minder stellen. Daarnaast gebruikten alle onderzochte runderslachthuizen ook een elektrische prikkelaar om runderen vooruit te drijven. Die prikkelaars zijn niet verboden, maar ze mogen alleen als laatste redmiddel gebruikt worden.

De Animal Welfare Officers die het dierenwelzijn in de slachthuizen monitoren, verdienen volgens het rapport een onafhankelijkere en betekenisvollere functie. “Het is belangrijk dat deze persoon in alle vrijheid corrigerende dierenwelzijnsmaatregelen kan nemen”, klinkt het. Vandaar dat de experts aanraden om de Animal Welfare Officer niet als consultant te laten opereren, maar wel in vast dienstverband.

Michael Gore, directeur van de Federatie van het Belgisch Vlees (FEBEV) was uitgenodigd voor de hoorzitting om tekst en uitleg te geven bij het doorlichtingsrapport. “Deze audit toont aan dat onze sector wel degelijk inspanningen heeft geleverd om het dierenwelzijn op een duurzame manier te verankeren in de slachthuizen. Betekent dit dat we er al zijn? Zeker niet, maar we zijn wel op de goede weg.” De verbeterpunten die in het rapport worden geformuleerd, zal de sector ook ter harte nemen, zo verzekert hij.

Volgens minister Weyts bewijzen de resultaten dat een audit “nuttig en nodig” was. “De analyse van het rapport door FEBEV stemt grosso modo overeen met onze visie”, zo zei hij in de Commissie Landbouw. Volgens hem staan we aan het begin van een ingeslagen weg, maar moet er nog een traject afgelegd worden. Weyts beloofde alvast het decretaal kader uit te breiden zodat verhoogd cameratoezicht in slachthuizen mogelijk wordt. Ook de regelgeving rond opleidingen voor het personeel en rond de Animal Welfare Officers wil hij verscherpen.

Voor de Animal Welfare Officers wil de minister een klokkenluidersstatuut in het leven roepen. "Die functie is vaak toegewezen aan iemand die in dienst is van het slachthuis zelf. Hij riskeert een sanctie wanneer hij naar de overheid stapt. Er komt voor hen een regeling zoals die voor ambtenaren. Zodra een Animal Welfare Officer melding maakt van een overtreding, zal hij beschermd worden tegen sancties", aldus Weyts.

“Maar het hele systeem staat of valt natuurlijk met het sluitstuk: het controlesysteem”, zo concludeert de minister. Vandaag is er een protocol tussen het Voedselagentschap en de drie gewesten. Het Voedselagentschap stelt zelfstandige dierenartsen ‘belast met opdracht’ (BMO) aan die in slachthuizen toezicht houden op dierenwelzijn, voedselveiligheid en diergezondheid. “Wij zien dat hun focus vooral ligt op deze laatste twee parameters”, klinkt het. “Daarnaast is er nog de Vlaamse Inspectiedienst Dierenwelzijn die elk slachthuis jaarlijks een bezoek brengt. De capaciteit van deze dienst willen we in de toekomst verdubbelen.”

Door de mistoestanden die vorig jaar werden vastgesteld, is het volgens de minister duidelijk dat er nog mazen in het net zijn en daarom heeft hij een extern bureau de opdracht gegeven een eerste analyse van het huidige controlesysteem uit te voeren. “Dat bureau suggereert om onder de vleugels van de Vlaamse overheid een eigen systeem van dierenartsen belast met opdracht uit te werken. Op termijn moet er dan, naar analogie met wat bestaat voor voedselveiligheid, een autocontrolesysteem op poten gezet worden, waarbij enerzijds de controle door BMO-dierenartsen gedeeltelijk behouden blijft en anderzijds de controle voor een groot deel in handen gegeven wordt van de Animal Welfare Officers”, vertelde Weyts tijdens de hoorzitting.

Dierenrechtenorganisatie GAIA reageerde in een persbericht op het doorlichtingsrapport. “Wij vinden de vaststellingen in het rapport zorgwekkend”, zo stelt voorzitter Michel Vandenbosch. Hij vraagt dat de minister bijkomende bindende voorwaarden oplegt, gekoppeld aan strenge sancties en een einddatum waarop alle tekortkomingen moeten weggewerkt zijn. Daarnaast vraagt GAIA ook dat de elektrische prikkelaar verboden wordt en dat er garanties komen dat de verdoving of bedwelming van de dieren efficiënt wordt ingevoerd. Tot slot wil de organisatie ook dat de camerabeelden uit de slachthuizen op geregelde tijdstippen en steekproefsgewijs worden gecontroleerd door de Inspectiedienst Dierenwelzijn.

Meer informatie: Hoorzitting Commissie Landbouw Vlaams Parlement