Wat staat er in de conceptnota stikstof?
Regeringspartijen N-VA en Open Vld hebben zondagavond zonder coalitiepartner cd&v een nieuwe conceptnota over het stikstofdossier goedgekeurd, al kwam Open Vld maandag terug op die beslissing. Die nota bevat een reeks aanpassingen ten opzichte van het 'krokusakkoord' van vorig jaar, onder meer wat de zogenaamde 'rode lijst' met piekbelasters betreft, maar ook op het vlak van vergunningsregels, flankerend beleid en het Turnhouts Vennengebied.
Even terug naar februari vorig jaar. Toen bereikte de Vlaamse regering een akkoord voor een nieuw 'PAS' of Programmatorische Aanpak Stikstof, zeg maar een manier om de stikstofuitstoot in Vlaanderen sterk terug te dringen. Er kwam echter snel kritiek op dat kader en in het openbaar onderzoek werden 20.000 bezwaren ingediend, waarbij 1.000 identieke knelpunten werden geïdentificeerd. Na wekenlange onderhandelingen ligt er nu een nieuwe conceptnota op tafel, maar die gaat voor regeringspartij cd&v niet ver genoeg. Er is geen consensus in de Vlaamse regering en de regering-Jambon lijkt aan diggelen te liggen.
Met welk compromis kan cd&v wel akkoord gaan?
6 maart 2023Maar wat staat er nu in die nieuwe nota? De algemene reductiedoelstelling tegen 2030 blijft behouden. Dat betekent onder meer dat varkens- en pluimveebedrijven hun uitstoot moeten terugdringen met 60 procent, voor melk- en vleesveebedrijven geldt een vermindering van 15 procent en voor kalverhouderijen van 20 procent.
Wat de zogenaamde 'rode lijst' betreft - dat was de veelbesproken lijst met zogenaamde 'piekbelasters' die moesten stoppen tegen 2025 - is het voorstel om niet te werken met een gesloten lijst en om te werken met nieuwe berekeningen en modellen. Dat betekent ook dat er een deel nieuwe bedrijven op die lijst zullen terechtkomen. De verplichte sluitingsdatum schuift op naar 2030 in plaats van 2025 en zowel bestaande als 'nieuwe' piekbelasters krijgen een 'best and final offer' (BAFO) waarbij ze kunnen kiezen om te stoppen of om over te stappen op akkerbouw of natuurbeheer.
Wat de veelbesproken vergunningsregels betreft – cd&v en landbouworganisaties willen al langer dat de strengere norm voor landbouw (0,025%) wordt gelijkgeschakeld met de industrie (1%) - komen er "geen fundamentele aanpassingen aan de principes en uitgangspunten", zo staat te lezen in de conceptnota. "Het onderscheid NOx (stikstofoxide) versus NH3 (ammoniak, wat vooral door de landbouw wordt uitgestoten, red.) is te verantwoorden binnen een programmatorische aanpak en deugt juridisch", luidt het.
Voor NH3 of ammoniak blijft de drempel voorlopig dus op 0,025 procent. Maar die drempel wordt wel variabel gemaakt. "De variabele drempel wordt eveneens jaarlijks geëvalueerd en zodra die 0,8 procent bedraagt, wordt hij afgeschaft", staat in de nota. Concreet: wanneer het stikstofbad wat leegloopt en men erin slaagt om de uitstoot te verminderen, kan die drempel voor de landbouw jaar na jaar wat omhoog.
Boeren Turnhouts Vennengebied sturen bede aan de Vlaamse regering
16 februari 2023Een ander veelbesproken punt was het principe van het extern salderen. Dat betekent concreet dat de uitstootrechten van een landbouwbedrijf dat stopt gedeeltelijk zouden kunnen doorgeschoven worden naar boeren in de omgeving. Daarover staat in de nota dat er nog dit jaar een milieueffectenrapport (MER) wordt opgestart "met concrete varianten van salderingssystemen". Als die MER gunstig is, dan kan de Vlaamse regering het systeem introduceren.
Verder voorziet de nota hogere compensaties voor nulbemesting (15.000 in plaats van 12.000 euro per hectare voor wie stopt op 1 januari 2024, aflopend tot 12.500 euro in plaats van 10.000 euro per hectare voor wie stopt vanaf 1 januari 2028), een bredere uitkoopregeling voor varkensboeren, extra flankerend beleid voor jonge landbouwers, enz.
Wat het Turnhouts Vennengebied betreft, waar de stikstofproblemen zo acuut zijn dat de regering eerder al Piet Vanthemsche aanstelde als intendant, staat in de nota dat er gewerkt wordt aan "een omvattend ontwikkelplan met het oog op de doelstelling 2030 en met een doorkijk naar 2045". De intendant stelt ook voor om alle veehouders rond het Turnhouts Vennengebied ongeacht hun impactscore "toegang te verlenen tot een flankerend beleid voor vrijwillige bedrijfsbeëindiging of reconversie" zoals ook voorzien was voor de oranje bedrijven. Het is ook de bedoeling dat er begeleiding komt om landbouwbedrijven te helpen bij de overschakeling naar "stikstofarme teelten en teeltplannen".
David De Pue (ILVO): “Er zijn altijd meerdere wegen naar Rome”
David De Pue, onderzoeker bij het Instituut voor Landbouw- Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO), heeft de nieuwe conceptnota vergeleken met het zogenaamde krokusakkoord. Op Radio 1 zegt hij dat de centrale maatregelen uit het initiële akkoord overeind zijn gebleven: de uitstootreductie die de verschillende sectoren moeten bereiken, de piekbelasters die moeten sluiten en het onderscheid tussen landbouw en industrie staan ook in de nieuwe conceptnota die nu voorligt.
“De basis is dezelfde gebleven. Dat is wellicht omwille van het feit dat men in het krokusakkoord heeft uitgerekend in welke mate de maatregelen bijdragen aan het doel, namelijk de halvering van de overschrijding van de kritische depositiewaarde (KDW) stikstof in de natuur”, legt De Pue uit. “Als men daar te veel van zou afwijken, dan zou er wellicht een nieuwe berekening moeten gebeuren.”
Of dit plan voldoende is om het stikstofprobleem op te lossen, is voor hem niet zeker. “Dit plan loopt maar tot 2030. Tegen dan moet de overschrijding van wat de natuur aankan op vlak van stikstof gehalveerd zijn. Maar eigenlijk legt Europa het doel verder: tegen 2045, en uiterlijk tegen 2050, mag er nergens een overschrijding zijn”, stelt de ILVO-onderzoeker.
En over wat er na 2030 moeten komen, blijft de nota op de vlakte. “Er staat in de conceptnota dat men rekent op innovatieve technieken, een hervorming van de nutriëntenemissierechten (NER), de afstemming van mestbeleid en meer gebiedsspecifiek maatwerk”, aldus De Pue. Concretere informatie staat er niet in, terwijl die langere termijn volgens hem toch wel nodig is om landbouwers meer rechtszekerheid te bieden.
Op de vraag of de maatregelen die in het akkoord staan de beste maatregelen zijn om de doelstellingen te bereiken, blijft de stikstofexpert op de vlakte. “Er zijn altijd meerdere wegen naar Rome. Je zal mij zeker niet horen zeggen dat er geen andere maatregelen om het doel te bereiken”, klinkt het.
Dat het zo moeilijk is om een akkoord te bereiken in dit dossier, is volgens hem vooral een gevolg van de complexiteit van het probleem. “Er wordt in grote mate vertrouwd op de expertise van wetenschappers en juristen. Ook de rechtspraak is in dit dossier heel sturend en dat maakt het niet gemakkelijk om daar een weg in te vinden. Bovendien heeft het ook een invloed op heel de economie, meer zelfs het gaat om alle activiteiten waar vergunningsverlening aan te pas komt”, stelt De Pue nog.
Ook advocaat Fernand Keuleneer kon de conceptnota al diagonaal inkijken en geeft er op Twitter alvast een eerste visie over:
Bron: Belga / Radio 1
