Waarom zitten er steeds minder pitjes in ons fruit?
De wetenschapswinkel van de krant De Standaard gaat op zoek naar antwoorden op de vragen van lezers. Eén van hen stelde zich deze vraag: 'Pitloze druiven en mandarijnen kende ik al langer, maar ook in appels en paprika's tref ik geregeld nauwelijks of geen pitten meer aan. Hoe komt dat?' Plantveredelingsexpert Nico De Storme (KU Leuven) laat zijn licht schijnen over de zaak.
Bij de vraag hoorde ook nog een opmerking: ‘Die pitloze groenten en fruit leggen het voor mij qua smaak vaak af tegen hun zaaddragende neefjes.’ Over die kwestie wil plantveredelingsexpert Nico De Storme, van de afdeling plantenbiotechniek aan de KU Leuven, zich niet uitspreken. “Daar is weinig onderzoek naar gedaan. Maar het lijkt er wel op dat zaadvorming effect kan hebben op de smaak van een vrucht. Zo is aangetoond dat bij de Honeycrisp-appel de zuurtegraad veranderde bij pitloze vruchten.” Zaadjes hebben trouwens niet alleen invloed op de smaak van de vrucht, maar ook op de vorm. “Appels zonder zaden ontwikkelen bijvoorbeeld kleinere klokhuizen.”
Rol van de consument
De plantonderzoeker herkent de trend die de vraagsteller schetst. “Pitjes worden schaarser”, reageert hij. “Veredelaars sturen daar bij druiven en mandarijnen bewust op aan. Consumentenvoorkeur speelt daar zeker een rol in. Alsmaar dat uitspugen van die kleine harde kernen. Daar worden we graag van verlost.”
Minder insecten
Maar bij appels en peren is volgens Nico De Storme wat anders aan de hand. “Er zijn steeds minder insecten die de bloemen kunnen bestuiven, als gevolg van het jarenlange gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en de teloorgang van natuur”, legt hij uit. “Kwekers zijn daarom rassen gaan ontwikkelen die ook zonder bestuiving vruchten kunnen produceren. Parthenocarpie heet deze methode: “vruchtvorming zonder bevruchting”. Sommige appel- en perenrassen zijn daartoe in staat als gevolg van een mutatie die de hormoonhuishouding heeft veranderd.” Als de bloemen van die bomen opengaan, begint gelijk de vruchtzetting.
Het bekendste voorbeeld bij ons is de conferencepeer, de meest gekweekte peer in België. De boom is niet meer afhankelijk van bestuiving, al kunnen de stampers nog wel pollen ontvangen als er toevallig eentje langs zweeft. In de praktijk hebben conferenceperen dus maar weinig pitjes.
Reddingsboei
Maar ook de weersomstandigheden kunnen een rol spelen in het al dan niet hebben van pitjes. “Parthenocarpie kan soms ook gestimuleerd worden bij bomen die de genetische wijziging niet in zich dragen door de bloemen te besproeien met hormonen”, legt Nico De Storme. “Dat doen ondernemers wel eens als er vorst aankomt terwijl de bomen al in bloei staan. Zo kan voorkomen worden dat een heel oogstjaar verloren gaat.”
Triploïde varianten
Andere fruitsoorten, zoals bananen, watermeloenen en sommige citrusvruchten bevatten dan weer amper zaden. “Die variëteiten zijn triploïd”, weet Nico De Storme. “Dat betekent dat ze voor elk chromosoom drie kopieën bevatten in plaats van twee. De pollen en embryozakken van die planten functioneren niet goed. Ze zijn nagenoeg steriel. Toch maken ze nog vruchten aan, en die bevatten vaak nauwelijks zaden.”
En bij paprika is al helemaal iets bijzonders aan de hand. Althans, bij sommigen. “Er zijn paprikaplanten met twee mutaties”, vertelt de onderzoeker die een patent tegenkwam waarin dat beschreven staat. “De eerste zorgt ervoor dat de plant vruchten kan vormen zonder bevrucht te worden en de tweede mutatie zorgt voor mannelijke steriliteit.” Dan moet je al een heel knappe paprika zijn om dan nog zaadjes te produceren.
Bron: De Standaard
