Vorst wellicht desastreus voor resterende bieten en aardappelen
De strenge vorst van de voorbije dagen heeft wellicht een desastreus effect op de gewassen die wegens de extreme regenval van de afgelopen maanden niet gerooid konden worden en nog op het veld staan. Bij de bietentelers van Iscal is nog een achtste van het areaal niet gerooid en wordt er gevreesd voor vorstschade. De landbouwers die nog aardappelen in de grond hebben, is de vrees al voorbij: “Deze aardappelen zijn verloren. Daar ben ik nagenoeg zeker van", zegt een getroffen teler.
Medio november kwam Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) langs bij aardappelboer Chris Derycke in Watou om met eigen ogen de gevolgen van de extreme regenval te zien. Sinds oktober had het onophoudelijk geregend en kon Derycke maar twee derde van zijn aardappelareaal rooien. De resterende percelen waren onbegaanbaar met landbouwmachines. “Het is hopen dat serieuze vorst uitblijft en we in het voorjaar nog kunnen rooien”, vertelde de West-Vlaming toen.
Deze hoop bleek ijdel. Bijna twee maanden later zakt de temperatuur in de nacht tot zeven graden onder nul of meer. “Dat betekent het einde voor de aardappelen die nog in de grond zitten”, vertelt Derycke die sinds het bezoek van de minister nog 2,5 hectare heeft kunnen rooien en nog 11 hectare in de grond heeft zitten. “In het beste geval kunnen de aardappelen nog als vlokken (voor de verwerking tot puree of tot koeienvoeder, red.) verkocht worden tegen een lagere prijs, maar dan is het sterk te vraag of het rooien niet duurder uitpakt dan de opbrengst.”
Boeren uit Westhoek houden hart vast bij aanhoudende regen
15 november 2023Het verhaal van Derycke staat niet op zich. “De vorst is waarschijnlijk in vele gevallen desastreus voor de aardappelen die nog niet gerooid zijn”, vertelt Pieter Van Oost van Boerenbond. Hij schat dat vijf tot tien procent van de aardappelen in Vlaanderen nog niet gerooid zijn. In het oosten van het land (Antwerpen, Brabant, Limburg) zal dat eerder vijf procent zijn, in het westen van het land (West-Vlaanderen en Oost-Vlaanderen) zal dit eerder richting de tien procent gaan.”
Het voorbeeld van Derycke bewijst dat individuele boeren nog harder getroffen zijn. In zijn geval gaat het om 25 procent van de aardappelen. “Maar ik ken landbouwers in de buurt die helemaal nog geen aardappelen gerooid hebben, boeren met 30 of 40 hectare aardappelen. Voor hen is de schade nog groter.” Derycke schat de kostprijs van een hectare aardappelen - en dus de potentiële schadepost - op 6.000 euro per hectare. “Het is echt hopen dat de onophoudelijke neerslag als ramp beschouwd wordt”, zeg hij.
Bietentelers wachten nog af
Waar de aardappelboeren met het besef leven dat hun teelten verloren zijn, houden de bietentelers nog enige hoop, alhoewel ook hier de toestand verre van rooskleurig is. Ook bij deze teelt heeft de regen, met kletsnatte velden als gevolg, roet in het eten gegooid. Boerenbond schat dat er nog zo’n 2.200 à 2.500 hectare suikerbieten in de grond zitten, een nooit geziene situatie volgens experts. Ook hier ligt het epicentrum in West-Vlaanderen waar vooral de telers van Iscal actief zijn.
Deze boeren bevinden zich in een spagaat, horen we van Bruno De Wulf, secretaris van de Confederatie van Belgische Bietentelers (CBB). Doordat de velden doorweekt zijn, is het rooien op veel percelen vaak nog onmogelijk. Hierdoor valt in veel gevallen de optie af om bieten te rooien in bevroren toestand. “Als bieten bevroren geoogst worden en meteen verwerkt, is er geen probleem. Pas als de bieten na de oogst dooien, gaat de kwaliteit sterk achteruit”, vertelt De Wulf over de eerste optie.
Bietencampagne gaat door, maar verloopt moeizaam door regenval
13 november 2023Naast de begaanbaarheid van de percelen, is het ook de vraag of de fabriek de bieten op korte termijn kan ontvangen voor verwerking. “De fabriek ziet het (op dit moment) niet zitten om bieten die bij vorst gerooid zijn, vroegtijdig op te halen terwijl er ook nog bieten op het veld liggen die al eerder gerooid werden. Ze vrezen te veel discussie met boeren waar de hopen reeds weken klaarliggen”, vertelt Stefaan Van Haecke, secretaris van de Iscal-telersvereniging Coco Vlaanderen.
Ook de tweede optie – het laten herstellen van bevroren bieten in de grond – brengt ook risico’s met zich mee. “Wanneer is het perceel wel begaanbaar om geoogst te worden? En tot wanneer accepteert de fabriek bieten”, vraagt De Wulf zich af. Iscal heeft op dit moment nog voor een kleine drie weken gerooide bieten op voorraad. “Wat er hierna zal gebeuren, is de vraag”, aldus Van Haecke. “De fabriek zendt op dit moment signalen uit dat het na het plotseling stilvallen van de campagne door een gebrek aan bieten niet meer mogelijk is om terug op te starten.”
Grond droogst sneller
Een voorbeeld van een Iscal-teler die nog bieten in de grond heeft staan, is Patrick Lemahieu-Ameloot uit Wattou. In zijn geval gaat het om 5,5 hectare, de helft van zijn totale bietenareaal. “Het zal binnenkort weer gaan dooien waarna het afwachten is wat de vorstschade zal zijn en wanneer we weer kunnen rooien”, vertelt de boer die aangeeft dat de percelen bij deze temperaturen en de gure wind wel sneller drogen.
Van Haecke noemt het niet-gerooide bietenareaal van Iscal (het gaat om een achtste van het totale areaal, zo’n 2.000 hectare, red.) “onvoorstelbaar”. Niet alleen de regen, die vanaf medio oktober onophoudelijk uit de lucht valt, is hier debet aan. Ook het laattijdig opstarten van de campagne speelt een rol. “Door de laattijdige levering van bepaalde wisselstukken is de fabriek pas op 18 oktober opgestart, dat is twee tot drie weken later dan gepland. In deze periode hadden deze bieten juist gerooid kunnen worden, of zeker een groot gedeelte”, kadert De Wulf. In de wandelgangen klinkt het dat de fabriek en boeren al onderhandelen over de schuldvraag en mogelijke schadeafhandeling.
De fabriek van Iscal is pas op 18 oktober opgestart. Dat is twee tot drie weken later dan gepland. In deze periode hadden deze bieten juist gerooid kunnen worden
Bij de Tiense Suikerraffinaderij wordt er al sinds september gerooid en loopt de campagne eind deze maand af. Hierdoor en door het feit dat de bietentelers in dit deel van het land minder geraakt zijn door de regenval, is het gros van de bieten daar gerooid. “Er staat nog zo’n 300 hectare op het veld waarvan de toekomst onzeker is”, vertelt Erwin Boonen. “Volgens de huidige verwachting blijft de vorst nog aanhouden waardoor er niet meteen gevaar van schade is. De grote vraag is echter wanneer er gerooid kan gaan worden. De percelen blijven nat.”
Komende witloofseizoen geïmpacteerd
Door de onafgebroken regenval is ook de oogst van een aantal wintergroenten vertraagd. Rik Decadt van Veiling REO geeft aan dat het nog te vroeg is om de eventuele schade te bepalen. “Wij merken nog niets in de aanvoer. De groenten die nu aangeleverd worden, zijn voor het weekend geoogst waardoor er geen sprake is van enige vorstschade.”
Voor sommige teelten is de vorst volgens hem zelfs een geschenk. “Door de vorst zijn de natte velden beter begaanbaar en kunnen bijvoorbeeld spruiten in versneld tempo gerooid worden. Deze kunnen bij de industrie ook bevroren aangeleverd worden.” Voor prei is dat een ander verhaal: “Deze zit vast in de grond en kan niet gerooid worden. Sommige telers hebben zeilen over de prei gelegd om na de vorst wat sneller te kunnen rooien.
De grootste vorstschade verwacht Decadt bij de knolgewassen, zoals knolselder, wortelen en witloofwortelen. Afhankelijk van teler tot teler, zitten er volgens hem bijvoorbeeld nog behoorlijk veel witloofwortelen in de grond. Deze wortelen dienen voor de kweek van verse witloof dit jaar.
Bron: Eigen berichtgeving
