VN-lidstaten bereiken mager akkoord op wereldtop

Het groene regeringslid blikt met gemengde gevoelens terug op de strijd rond één van de blikvangers van de Earth Summit. "De internationale gemeenschap ontkent de grote milieu- en armoedeproblemen niet, maar voor velen blijft duurzame ontwikkeling een noodzakelijk kwaad. Tussen de regels lees je veel weerstand tegen verandering. Er is een groot verschil tussen de verklaringen die in het publiek worden gedaan en de onderhandelingen achter gesloten deuren".

De top van Johannesburg liep niet over rozen voor de Europese diplomatie. De Europese Unie trok naar Zuid-Afrika met de ambitie om de globale milieuproblemen met sterke politieke akkoorden te bekampen, maar zat geprangd tussen de marktgeoriënteerde groep rond de Verenigde Staten en de sceptische en verbitterde ontwikkelingslanden.

"Landen als de VS, Japan en Canada denken dat de markt alles zal oplossen. Alles wat naar regulering ruikt, wordt bevochten", aldus Deleuze. "De derde wereld ziet sociale en milieunormen dan weer als een rem op economische ontwikkeling. Een begrijpelijke bitterheid, want ook in de westerse landen kwam er eerst industrialisering, en dan pas de rest".

Bovenop die moeilijke positie stormde het ook nog eens in het Europese huishouden. Landen als Duitsland, Groot-Brittannië, Zweden en België profileerden zich als voortrekkers, maar botsten - vooral als de afbouw van landbouwsubsidies in de EU aan de orde was - op een terughoudend Frankrijk. Deleuze deelt overigens het vermoeden van waarnemers dat onze zuiderburen de ontwikkelingslanden niet stoorden met vervelende eisen over sociale normen in ruil voor een status quo op het vlak van de landbouwsubsidies.

De slotbalans oogt dan ook mager: weinig doelstellingen, deadlines en controlemechanismen, vage bewoordingen en veel herhalingen van wat al terug te vinden was in eerdere internationale teksten. De belangrijkste niet-gouvernementele organisaties aarzelenden dinsdag niet om het actieplan met de grond gelijk te maken. "Een miserabele mislukking", zo stelde Friends of the Earth en het WWF herdoopte de WWSD (World Summit on Sustainable Development) in de 'World Summit of Shameful Deals', de 'Wereldtop van de Beschamende Akkoorden'.

Toch gelooft Deleuze dat Johannesburg geen maat voor niets is geweest. "Neem het voorbeeld van het energiedossier. Er is inderdaad geen doelstelling of deadline voor een sterker aandeel van hernieuwbare energiebronnen, maar de bewoordingen van de tekst openen de deur voor een latere, meer bindende tekst. Zo verliep het destijds ook bij het protocol van Kyoto".

Ook het organiseren van grootschalige toppen blijft voor de staatssecretaris de moeite waard. "Hoe moeten meer dan 180 soevereine landen anders oplossingen vinden voor problemen die hen allemaal aanbelangen? En bovendien, vergelijk de kosten van de Earth Summit eens met het defensiebudget van de Verenigde Staten".