Vlaming bijna tien uur per week bezig met eten

VUB-sociologe Inge Mestdag onderzocht hoe onze eetgewoonten de voorbije decennia zijn veranderd. Ze kwam tot de conclusie dat we vandaag minder maaltijden gebruiken dan pakweg veertig jaar geleden. Toen was het driemaaltijdpatroon nog volop in zwang en het vieruurtje kwam daar vaak bij als extraatje. Maar risico's op collectieve uithongering zijn er nog niet. Per week zijn we nog 9,48 uur met eten bezig.

In 1966 nam meer dan de helft van Vlaanderen drie maaltijden per dag. Een goede 14 procent had zelfs nog trek in nog een vierde eetbeurt. Dezer dagen heeft het aandeel met drie maaltijden zich gestabiliseerd, maar een derde van de Vlamingen neemt ondertussen vrede met twee. En het aantal mensen met vier maaltijden is zelfs gekrompen tot een schamele 2,5 procent.

"Dat wil niet zeggen dat men minder eet", zegt Mestdag. "In het tijdsbudget worden de kleine tussendoortjes niet altijd genoteerd. Voor sommige mensen lost de maaltijd op in korte, onbelangrijke hapjes als snacks of snoeprepen. In het Engels noemt men dat 'grazing'. Zoals een koe heel de dag bezig is met grazen, zo volgt men zijn onmiddellijke lichamelijke behoefte, zonder sociale of door de tijd bepaalde regels te volgen".

Er is een duidelijke reden waarom mensen maaltijden overslaan. "Ze hebben het te druk en besteden minder aandacht aan hun persoonlijke verzorging. Een maaltijd beschouwen ze als iets routineus en triviaals, zodat ze snel voor alternatieve en meer opwindende bezigheden kiezen in hun gevulde bestaan. Jongeren trekken sowieso minder tijd uit om te eten, dat was vroeger ook zo", stelt Mestdag.

Hier en daar worden de doodsklokken al geluid omdat onze eettradities afkalven. "Al bij al valt het nogal mee", vindt Mestdag. "Het patroon van drie maaltijden per dag is pas vrij recent in onze beschaving ingeburgerd geraakt. En toen het rond 1950 goed en wel verspreid was, begon het weer af te kalven. Rampzalig is het dus niet. Voordien is het al vaker anders geweest".

Het zijn steeds de rijkere klassen die de standaard hebben gezet. "In de zestiende eeuw hadden ze een diner tussen 9 en 11 uur en een souper tussen 15 en 17 uur. Armen aten vaak drie tot vier keer. Zeker voor ze de arbeid begonnen. Dat was meestal een stiekeme maaltijd, want de hogere klassen keken erop neer", zegt de sociologe. "Daarom werd het standaard om twee maaltijden per dag te nemen. Toen de rijken hun eerste maaltijd steeds later namen, tot 16 uur in de namiddag, kwam stilaan het ontbijt op gang".

Het duurde tot 1850 vooraleer het ontbijt een vast profiel kreeg, met warme drank en brood. "Om zich te onderscheiden, namen de rijken hun omvangrijkste maaltijd 's avonds, terwijl de armen dat 's middags deden. Pas rond 1950 werd het patroon van ontbijt, lichte maaltijd en zware maaltijd homogeen bij de ganse bevolking", aldus Inge Mestdag.

Meer informatie: Boek 'De 24 uur van Vlaanderen'