"Verkwalling van de Noordzee dreigt"

“Er zwemmen steeds meer kwallen en minder vissen rond in de Noordzee”, stelt marien bioloog Jan Seys. “Bovendien zijn de Noordzeevissen van 20 jaar geleden noordwaarts getrokken en hebben meer zuidelijke vissoorten hun plaats ingenomen.” Als woordvoerder van het Vlaams Instituut voor de Zee zal hij op de Eurocean 2010 conferentie die dinsdag aanvangt, de evoluties en problemen in de Noordzee aankaarten.

Er is sprake van een ‘verkwalling’ van de Noordzee. “Hoeveel kwallen er momenteel rondzwerven weten we niet, maar dat de populatie stijgt, weten we wel zeker”, vertelt Jan Seys aan De Standaard. “Dankzij een oud Brits instrument krijgen we een beeld van de organismen die onder de waterspiegel leven. Dat blijken steeds meer kwallen en minder vissen te zijn.”

De grote kwallenpopulatie telt voornamelijk vier soorten, waaronder de ongevaarlijke oorkwal en de schadelijke kompaskwal. Respectievelijk voor en na het toeristische hoogseizoen vertoeven ook de blauwe kwal en de zeepaddestoel steeds vaker in de Noordzee.

Voor deze ‘verkwalling’ zijn volgens Seys drie oorzaken aan te duiden. “Door overbevissing krijgen andere zeeorganismen zoals kwallen meer kans om plankton te eten, waardoor ze sterker worden. Daarnaast zijn kwallen beter bestand tegen de klimaatverandering dan vissen en tenslotte vinden ze voedsel in de nitraten en fosfaten die via landbouw in het zeewater belanden.”

Het probleem gaat volgens de bioloog zelfs nog verder dan ‘verkwalling’. “Eigenlijk worden we een algemene ‘verslijming’ gewaar”, stelt hij. “De Amerikaanse ribkwal bijvoorbeeld, die normaal alleen in Amerikaanse zeeën leeft, heeft zich aangepast aan de Noordzee. Hij is hier terecht gekomen via balastwater dat lege schepen bij vertrek in de haven opzuigen en bij aankomst weer lossen. Momenteel wordt gewerkt aan een richtlijn om dat water te zuiveren vooraleer het gelost wordt in vreemde waterlopen. Maar alleen deze maatregel zal de kwallenpopulatie niet kunnen inperken.”

De enige oplossing om het aantal kwallen in zee terug te dringen, is volgens Seys een duuzaam visbeleid voeren. “Alleen op die manier kan de vispopulatie zich herstellen. En de tijd dringt, want als we nu niet ingrijpen, zullen kwallen straks een probleem vormen voor het kusttoerisme.”

Behalve de kwallenpopulatie is ook de vispopulatie in de Noordzee aan het veranderen. Het Vlaams Instituut voor de Zee onderzocht de evolutie van 35 commercieel interessante vissoorten in de Noordzee gedurende de afgelopen twintig jaar. “Daaruit blijkt dat twee Noordzeevissen op drie bijna volledig verdwenen zijn. De temperatuur in de Noordzee is sinds het begin van de eeuw een graad gestegen. Daarom zoeken Kabeljauw, pladijs, tong en schelvis het koelere water noordwaarts op. In plaats daarvan zwemmen nu meer zuidelijke vissen zoals zeebaars, zeewolf en zeebareel rond in onze wateren.”