Uitzonderlijke weersomstandigheden hebben geleid tot uitzonderlijke graanoogst
14 september 2022De weersomstandigheden hebben ervoor gezorgd dat de graanoogst van 2022 de annalen zal in gaan als zeer goed. “De rendementen waren bijna over de volledige lijn beter dan in 2021, met uitschieters voor wintertarwe en -gerst. Ook de graankwaliteit was goed, met als enig minpuntje een te laag eiwitgehalte in de tarwe, met weinig baktarwe tot gevolg”, zo laat Fegra weten.
Fegra, voluit de Belgische federatie van de graanhandel en agrotoelevering, heeft op basis van de voorlopige cijfers van de verzamelaanvragen van het Vlaams en Waals gewest en een uitgebreide enquête bij haar leden, een evaluatie opgemaakt van de Belgische graanoogst van dit jaar.
Groter areaal
Het weer heeft de graanoogst op een positieve manier beïnvloed, zo luidt het. “De lente en de zomer werden gekenmerkt door een uitgesproken droogte met een hoog aantal uren zonneschijn per dag en hier en daar winderige periodes”, brengt Fegra in herinnering. Cruciaal was de regen die in juni hier en daar wat gevallen is. “Zo konden landbouwers genieten van optimale groeiomstandigheden voor de meeste gewassen. De opeenvolgende hittegolven zorgden voor een snelle rijping van de aren, met uitstekende omstandigheden en een vroege oogst tot gevolg.”
Uit de verzamelaanvraag is gebleken dat het totale graanareaal met maar liefst 12.043 hectare toenam. Dat is een stijging van maar liefst 9 procent. Het opvallend hoge areaal aan zomertarwe en -gerst – dat bijna verdubbeld is – en aan korrelmaïs (+30%) is een gevolg van de oorlog in Oekraïne. “De wintergranen waren al ingezaaid op het ogenblik dat Rusland Oekraïne binnenviel. Door meer zomergranen en korrelmaïs in te zaaien hebben landbouwers dus ingespeeld op de veranderde geopolitieke situatie”, aldus de graanhandelaars.
Meer opbrengst
Niet alleen werden er meer granen ingezaaid, de rendementen lagen ook bijna overal hoger dan het rampjaar 2021, toen ons land werd getroffen door overstromingen en legering verschillende graangewassen teisterde. “Gemiddeld genomen lag het rendement 15 tot 20 procent hoger dan vorig jaar en 8,4 procent hoger dan het vijfjaarlijks gemiddelde”, legt Fegra uit.
Vooral het rendement van wintertarwe steeg: met 20 procent in Wallonië en 25 procent in Vlaanderen. “Met een rendement van ongeveer tien ton per hectare mogen gerust van een topjaar spreken voor de tarwe. Voor wintergerst lag het rendement op ongeveer 9 ton per hectare, een stijging van 13 procent in vergelijking met 2021.”
Opvallend is dat er significant minder spelt gezaaid werd in Vlaanderen (1158 ha) dan in Wallonië (13.690 ha), terwijl ook in Vlaanderen het rendement hoog lag (8,30 ton per hectare). Een gelijkaardig fenomeen merken we ook op bij triticale (1.634 ha gezaaid in Vlaanderen ten opzichte van 3.274 ha in Wallonië).
Anderzijds stelt Fegra ook vast dat koolzaad, waarvan de teelt de afgelopen vijf jaar ster afnam omwille van de onvoorspelbare rendementen, aan een revival bezig is. Er werd dit jaar 20 procent meer koolzaad ingezaaid dan vorig jaar. “De stijgende interesse is te wijten aan de gunstige prijsvorming. Het gemiddelde rendement lag op 4,55 ton per hectare, dat is 15 procent meer dan in 2021.
Betere kwaliteit
De droge en zonnige weersomstandigheden hadden ook hun weerslag op het vochtgehalte van de gewassen. Voor wintertarwe bijvoorbeeld bedroeg het vochtgehalte 12,7 procent (-17,2% ten opzichte van 2021) en voor wintergerst ging het om 13,6 procent (-5,1% ten opzichte van vorig jaar). Ook de gemiddelde hectolitergewichten lagen zowel in Vlaanderen als in Wallonië merkelijk hoger.
De enige parameter waar de tarwe minder op scoorde was het gemiddeld eiwitgehalte: dat bedroeg 10,6 tegenover 11,5 in 2021. Nochtans is dit een belangrijke parameter om tarwe te kwalificeren als baktarwe. Fegra ziet twee oorzaken van de achteruitgang van het eiwitgehalte. “De oorlog in Oekraïne zorgde voor hoge kunstmestprijzen met een lager meststoffengebruik als gevolg. Aan de andere kant is er een verdunningseffect. Door het hoge rendement per hectare wordt de stikstof over een groter aantal kilo’s verdeeld, met een lager eiwitgehalte tot gevolg”, verklaart de federatie.
Situatie op de wereldmarkten
Het Belgische weerbeeld was ook elders in Europa waar te nemen, al was het in heel wat regio’s veel extremer dan bij ons. Zuid-, Centraal- en Oost-Europa kregen te maken met historisch ongeziene maximumtemperaturen en weinig tot geen neerslag.
Uitgelicht
Poetin: "Rusland bereid flink meer graan te exporteren"
nieuwsIn Frankrijk zorgde dit voor aanzienlijke oogstverliezen voor strogranen en voor maïs. In Roemenië werd door een ernstig neerslagtekort vooral tarwe getroffen. Omwille van deze uitzonderlijke weersomstandigheden worden de rendementen van maïs naar beneden bijgesteld. Het rendement van tarwe en gerst stijgt daarentegen licht, en blijft zo dicht bij het vijfjarig gemiddelde.
De extreme droogte zorgde niet alleen voor opbrengstproblemen, maar ook voor transportproblemen. De lage waterstand van sommige Europese binnenwateren brengt het Europese transport van graan in gevaar. Binnenschepen op de Rijn konden eind augustus slechts tot een vierde van de standaard capaciteit geladen worden. Het gevolg: sterk gestegen transportprijzen.
Op wereldvlak wordt de totale productie van granen dit jaar 1,9 procent lager ingeschat dan in 2021. De tarweproductie bleef nagenoeg gelijk met ongeveer 780 miljoen ton dankzij de verhoogde productie in China en Rusland. Het verbruik van tarwe wereldwijd blijft stijgen, maar trager in vergelijking met de voorgaande jaren. Voor maïs was 2022 een minder goed jaar. De wereldwijde productie daalde met 3,3 procent naar 1.180 miljoen ton.
Oorlog in Oekraïne
Fegra heeft ook aandacht voor de situatie in Oekraïne, de zogenaamde graanschuur van Europa. Door de oorlog in het land is de totale graanproductie er 38 procent gedaald naar 54 miljoen ton. Er wordt verwacht dat het land 30,4 miljoen ton graan zal exporteren.
De oorlog heeft er ook voor gezorgd voor ongekende graan-, meststof- en gasprijzen. Waar de tarweprijzen intussen al wat getemperd zijn, is dat volgens Fegra nog niet het geval voor de maïsprijzen. “Die blijven stijgen. Voornamelijk als gevolg van de druk die de nieuwe oogst met zich meebrengt en van de droogte in grote delen van Europa die zal wegen op het rendement”, besluit de sectororganisatie.