Toelaten van ggo-gewassen niet langer EU-bevoegdheid?

De Europese Commissie werkt aan een voorstel om de toelating van ggo-gewassen niet langer op Europees niveau te beslechten. Het dossier zou half juli worden voorgesteld tijdens het Belgisch EU-voorzitterschap. Uittredend minister van Landbouw Sabine Laruelle laat weten dat ze de hernationalisatie van de teelttoelating van ggo’s persoonlijk een goed idee vindt omdat de EU-lidstaten het er niet over eens geraken.

De 27 EU-lidstaten zijn al jaren hopeloos verdeeld over de toelating van genetisch gemodificeerde maïs, aardappelen, soja en andere gewassen. De ene lidstaat verwacht dankzij ggo’s een efficiëntere teelt, de ander vreest risico's voor gezondheid en natuur. Zo is de Nederlandse regering groot voorstander, maar is Oostenrijk fel tegenstander.

In België liggen het Vlaams en Waals standpunt niet op dezelfde lijn. Waar Vlaanderen ggo’s een eerlijke kans wil geven zonder risico’s te nemen op het vlak van leefmilieu en volksgezondheid, is Wallonië een stuk terughoudender. Zo sloot Wallonië zich aan bij het handvest van Firenze waarin regio’s uit verschillende EU-lidstaten aangeven de teelt van ggo’s te weren van hun grondgebied.

De grote verdeeldheid leidt tot ontevredenheid bij veel regeringen. "We hebben een nieuw systeem nodig. Want zoals het nu gaat, loopt het niet goed'', zei uittredend minister van Landbouw Sabine Laruelle bij de presentatie van het Belgisch EU-voorzitterschap.

Na de Europese goedkeuring van de ggo-maïs MON 810, baseerden enkele lidstaten zich op de vrijwaringsclausule om de teelt van deze ggo toch te weren van hun grondgebied. Die clausule bepaalt dat lidstaten aan de hand van nieuwe wetenschappelijke gegevens een tijdelijk verbod kunnen instellen tegen een reeds door de EU goedgekeurde ggo op voorwaarde dat het Europees Voedselagentschap EFSA en de Europese Commissie deze nieuwe informatie als correct evalueren.

De aangebrachte wetenschappelijke informatie moet aantonen dat de ggo-teelt in kwestie een gevaar oplevert voor de gezondheid van mens en dier of voor het leefmilieu. "De studies die door de lidstaten werden aangehaald, hebben EFSA tot hiertoe nooit aangezet tot intrekking van de Europese toelating van een ggo. Toch slaagt de Europese Commissie er moeilijk in om lidstaten te verplichten het teeltverbod van een ggo-gewas op te geven", verduidelijkt Cindy Boonen, beleidsmedewerker op de Afdeling Landbouw- en Visserijbeleid.

De Europese Commissie werkt daarom al enige tijd, op aangeven van voorzitter Barroso in zijn 'guidelines' van september 2009, aan een voorstel dat moet vermijden dat de vrijwaringsclausule te pas en te onpas wordt ingeroepen door de lidstaten. Het voorstel dat half juli wordt verwacht, zou erin bestaan lidstaten op basis van het subsidiariteitsbeginsel -Europa mag maar regelen wat de lidstaten niet beter zelf kunnen- meer zeggenschap te geven in de toelating van de teelt van ggo’s op het eigen grondgebied.

"Persoonlijk vind ik dit een goede richting'', zei Laruelle. "De EU-lidstaten denken allemaal erg verschillend over ggo’s zodat de beslissingsbevoegdheid beter bij de lidstaten ligt. Voor de grensregio’s kan overleg komen om te vermijden dat bepaalde ggo-gewassen de grens overwaaien waar dat niet gewenst is''. Laruelle verwacht een pittig debat over het voorstel met het Europees Parlement en dan vooral met de groene fractie.

Voor de Europese Unie is het zeer zeldzaam dat bevoegdheden teruggaan naar de lidstaten. "Ggo-gewassen zijn een extreme bron van verdeeldheid tussen de EU-lidstaten. Maar als ze dat voor dit onderwerp doen, van welke andere zaken wordt de Europese regeling dan nog in twijfel getrokken?'', stelt onderzoeker Jo Swinnen van de denktank Centre for European Policy Studies.

Grote bedrijven in de biotechnologie staan niet te juichen om het voorstel. "De toelating van ggo’s zal verschillen tussen de EU-lidstaten. Dat zet de deur open voor rechtszaken. Advocaten zullen dit geweldig vinden'', zei een woordvoerder van het Duitse agrochemieconcern Bayer CropScience.