Tientallen huiszoekingen in Vlaanderen in onderzoek naar grootschalige mestfraude

Het onderzoek naar de fraude is in handen van de onderzoeksrechter in Antwerpen en wordt uitgevoerd door het milieuteam van de Federale Gerechtelijke Politie (FGP) Antwerpen. In Vlaanderen waren er 24 huiszoekingen in de provincies Antwerpen, Oost-Vlaanderen, Limburg en West-Vlaanderen. Er werd ook een Joint Investigation Team met Nederland opgestart. Bij onze noorderburen werden 8 huiszoekingen uitgevoerd.

Twee afzonderlijke, maar aan elkaar gelinkte onderzoeken

Bij de in totaal 32 huiszoekingen werden 17 personen aangehouden. Dertien voertuigen en opleggers werden onder bewarend beslag gesteld. Het onderzoek bestaat eigenlijk uit twee afzonderlijke, maar wel aan elkaar gelinkte onderzoeken: het ene situeert zich rond een groep landbouwbedrijven met hoofdzetel in Merksplas en het andere concentreert zich op een mestverwerkend bedrijf in de Waaslandhaven.

Volgens de Standaard en de regionale tv-zender RTV gaat het in het eerste geval om Quirynen Groep. Deze groep landbouwbedrijven die onder meer actief is in akkerbouw, veeteelt, voedingsindustrie (zuivel) en mestverwerking (co-vergisting en biogas) zou centraal staan in het onderzoek. "Zij hebben met andere woorden de hele keten van A tot Z in handen en dat maakt de groep erg fraudegevoelig", aldus het parket.

"Recente doorlichting en vaststellingen van de Mestbank brachten aan het licht dat er bij de gerapporteerde stalen van de firma's van de groep vermoedens waren van fraude met de verhouding van dikke en dunne fractie en met de gehaltes nitraat en fosfaat. De Omgevingsinspectie had de voorbije jaren al meerdere milieumisdrijven vastgesteld bij bedrijven van deze groep", geeft het Antwerpse parket meer uitleg over de aanleiding voor het onderzoek.

Het tweede onderzoek spitst zich toe op een mestverwerkend bedrijf in de Waaslandhaven, dat nauw zou samenwerken met de landbouwbedrijven. Hier noemt De Standaard Fertikal, één van de grootste mestverwerkers van West-Europa. Het bedrijf was vorig jaar onder meer in de running voor de Leeuw van de Export, een prijs die door Flanders Investment and Trade (FIT) wordt uitgereikt om exportsuccessen in de kijker te zetten. Begin dit jaar werd Fertikal nog uitgeroepen tot 'Verdienstelijke Oost-Vlaming 2020'.

Volgens het parket voert de groep uit Merksplas onder meer een grote hoeveelheid mest (dikke fractie) en digestaat af naar de firma in de Waaslandhaven. "De Mestbank had meerdere vergelijkbare onregelmatigheden vastgesteld in stalen van de twee clusters", aldus het parket. "We zien ook dat in beide onderzoeken een aantal dezelfde rechtspersonen en natuurlijke personen terugkomen die in beide groepen actief zijn." Zo is Quirynen aandeelhouder van Fertikal. Na enkele overnames werd het mestverwerkend bedrijf ook actief in Nederland. Bij het parket in Nederland liep daarom een onderzoek naar de Nederlandse activiteiten.

Concreet zou er sprake zijn van grootschalige fraude met mest, onder meer door het uitvoeren van grote aantallen niet-geregistreerde mesttransporten en het manipuleren van analyseresultaten van staalnames van mest. Ook zijn er volgens het parket vermoedens dat meerdere niet-aangegeven afvalstromen werden aangevoerd naar en verwerkt in verschillende co-vergisters.

"Niet alleen werden in dat geval de afvalstromen niet geanalyseerd conform de Vlarema-voorschriften, maar mogelijk is er ook sprake van afvalstromen die per definitie niet voor vergisting in aanmerking komen", verduidelijkt het parket. "De invoer van niet-aangegeven afvalstromen in de covergistingsinstallaties kan ook het rendement van de biogasinstallatie opdrijven waardoor meer groenestroomsubsidies konden verkregen worden van de Vlaamse overheid. Verder zijn er ook aanwijzingen dat bij de verwerking van mest in de bedrijven van de groep uit de Waaslandhaven de strenge (door Europa verplicht gestelde) hygiënevoorschriften niet correct zouden worden nageleefd."

"Daarnaast zouden ook grensoverschrijdende transporten van afval en mest niet altijd correct zijn aangegeven. Het onderzoek breidt zich ook uit tot de mogelijke betrokkenheid van een geaccrediteerd labo bij het vervalsen van stalen en analyseresultaten", besluit het parket.

Naast de arrestaties en de inbeslagname van voertuigen en opleggers werden er ook stalen genomen bij installaties. De feiten worden op dit moment gekwalificeerd als criminele organisatie, valsheid in geschrifte en oplichting, maar ook inbreuken op het mestdecreet, het omgevingsvergunningsdecreet, het decreet algemene bepalingen milieubeleid, het materialendecreet, de Europese Verordening inzake overbrenging van afvalstoffen en de Europese Verordening inzake dierlijke bijproducten.

Het parket geeft nog als achtergrondinfo mee dat Vlaamse en Nederlandse veehouders nog steeds met een groot mestoverschot kampen en dat het afvoeren van overschotten steeds duurder wordt, terwijl akkerbouwers graag meer mest ontvangen dan toegestaan omdat gewassen dan een hoger rendement leveren. "Deze twee factoren zorgen ervoor dat het interessant wordt voor 'mesthandelaren' die buiten het wettelijk kader willen treden", aldus nog het parket.

Erkenning bedrijf ingetrokken en vaststelling van opzettelijke lozing

Vlaams minister van Justitie en Handhaving Zuhal Demir heeft de gerechtelijke, politionele en bestuurlijke actie op verschillende locaties in Vlaanderen en Nederland bevestigd. Volgens haar is deze actie weloverwogen opgestart en is ze het resultaat van sterke aanwijzingen van onwettige praktijken gerelateerd aan de Vlaamse milieu- en mestwetgeving. De handhavers van het departement Omgeving en de Mestbank van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) waren aanwezig op de betrokken locaties voor de uitvoering van bestuurlijke handhavingsacties”, klinkt het.

Daarbij werden volgens de minister verschillende grove inbreuken vastgesteld. Zo werden op één van de bedrijven ernstige inbreuken vastgesteld in de verwerking. De erkenning van het bedrijf werd onmiddellijk ingetrokken. "Daarnaast werd op één van de landbouwbedrijven een permanente opzettelijke lozing van digestaat in een waterloop vastgesteld. Dit wordt gezien als een milieumisdrijf aangezien dit grote gevolgen heeft voor de waterkwaliteit, de bodem en de natuur. De brandweer is opgeroepen voor het herstel en de bescherming van een nabijgelegen natuurgebied", aldus Demir.

Over de verdere inhoud van de dossiers kan de minister geen details vrijgeven om het belang van het onderzoek niet te schaden. "Onze diensten hebben ook de volledige historiek van de betrokken bedrijven en personen aan de onderzoekers bezorgd. Al deze acties moeten er samen voor zorgen dat alle feiten naar boven komen. Enkel op die manier is het mogelijk om personen en ondernemingen die zich schuldig maken aan illegale praktijken daarvoor verantwoordelijk te stellen”, stelt ze.

De minister wijst erop dat de milieuwetgeving dient om Vlaanderen en alle Vlamingen die er leven te beschermen. “Elke overtreding hiervan is puur crimineel gedrag dat ons milieu en de gezondheid van alle Vlamingen in het gedrang brengt. Dat moet zonder pardon bestraft worden”, is Demir streng. Ze zegt tot slot nog dat de Vlaamse overheid zich burgerlijke partij zal stellen in het gerechtelijk onderzoek van zodra dat mogelijk is.

Landbouworganisaties: "fraude met mest is ontoelaatbaar"

Boerenbond zegt over niet meer informatie te beschikken dan wat in de pers is verschenen. “Onze positie rond mestfraude – moest blijken dat dit het geval is – is wel duidelijk: fraude met mest is ontoelaatbaar. Het schaadt enorm het imago van correct handelende boeren en tuinders en moet worden uitgebannen”, zegt woordvoerder Vanessa Saenen.

Ook ABS laat in een persbericht weten dat frauduleus handelen door mestverwerkers in geen geval mag getolereerd worden. "Mestverwerkers die zich hieraan schuldig maken, brengen niet alleen zichzelf en hun goedbedoelende collega's in diskrediet, maar even belangrijk is dat ze het vertrouwen dat in hen gesteld wordt door de landbouwers en bij uitbreiding door de maatschappij, in het gedrang brengen", klinkt het. "Dit wordt terecht een misdrijf genoemd."

De landbouworganisatie wijst erop dat het grootste deel van de mestverwerkers wel vrij correct werkt. "Maar dat neemt niet weg dat er eens iets fout loopt bij de mestverwerking, maar dat is dan meestal een gevolg van de complexe en strikte mestwetgeving. Zo'n fouten zijn meestal zonder enig gevolg voor het milieu of de waterkwaliteit, terwijl ze wel in de statistieken van de Mestbank terechtkomen."

Het is niet voor het eerst dat er sprake is van grootschalige mestfraude in Vlaanderen. In mei 2019 schreef De Standaard al over mestfraude. Dat zorgde toen voor hevige reacties in de Commissie Leefmilieu van het Vlaams parlement.

Gepubliceerd op 11/02/2012 om 9u50 - Laatst bijgewerkt op 11/02/2012 om 22u05