Suikerbietenteelt was rendabel maar toekomst is onzeker

De Europese Unie is goed voor de helft van de wereldwijde suikerproductie uit bieten en 20 procent van de totale suikerproductie (riet- en bietsuiker, nvdr.). Het merendeel van de suikerbieten wordt in de meer noordelijke helft van Europa geteeld. België is de zesde grootste suikerproducent. Het aantal Belgische akkerbouwers met suikerbieten in hun teeltrotatie is het afgelopen decennium gestaag gedaald naar minder dan 7.600 in 2014. Aan producentenzijde houdt men het hart vast voor de afschaffing van het Europese productiequotum in 2017. Hoe rendabel de teelt in de toekomst nog zal zijn in Vlaanderen is koffiedik kijken. Dankzij de studiedienst van het Departement Landbouw & Visserij weten we wel dat het gemiddeld bruto saldo in het recente verleden ruim 1.800 euro per hectare bedroeg.

Sinds de hervorming van de suikersector in 2006 is de Europese Unie een netto invoerder van suiker geworden. India, Thailand en vooral Brazilië, de grootste suikerproducent van de wereld, zijn belangrijke exporteurs. De suikerprijs op de wereldmarkt bereikte in mei 2015 een dieptepunt met een prijs onder de 319 euro per ton witte suiker. “Dat is te wijten aan de grote voorraden wereldwijd”, verklaart de Vlaamse landbouwadministratie.

Het totale EU-productiequotum van 13,5 miljoen ton suiker is verdeeld over 19 lidstaten. België heeft het zesde grootste suikerquotum in de EU, na Frankrijk, Duitsland, Polen, het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Vandaag blijven er drie suikerfabrieken en een rasperij over in ons land, die verdeeld zijn over twee suikerondernemingen: Iscal Sugar en de Tiense Suikerraffinaderij. Bijna twee derde van de oppervlakte suikerbieten ligt in Wallonië.

Voor akkerbouwers was suikerbieten tot dusver best een interessante teelt. Dat leiden we af uit een rendabiliteitsanalyse door het Departement Landbouw en Visserij. Op basis van de boekhoudkundige gegevens van akkerbouwers die deelnemen aan het Landbouwmonitoringsnetwerk becijferde de studiedienst dat het familiaal arbeidsinkomen in de periode 2007-2013 gemiddeld 847 euro per hectare bedroeg. De verschillen tussen de jaren zijn echter aanzienlijk.

Hetzelfde geldt voor het bruto saldo, dat in de periode 2007-2013 gemiddeld op 1.841 euro per hectare uitkomt. Over de beschouwde periode zijn zowel de variabele als de vaste kosten gestaag gestegen. De voornaamste variabele kosten zijn het werk door derden (voornamelijk loonwerk), gevolgd door gewasbeschermingsmiddelen, plant- en zaaigoed en meststoffen. Bij de vaste kosten eisen afschrijvingen het grootste aandeel op. Daarna volgen de kosten voor pacht en de fictieve interesten.

Wat de toekomst zal brengen na het wegvallen van de suikerquota in 2017 is op dit moment niet zo duidelijk. “Het zal allicht ook afhangen van de mate waarin de wereldwijde productie en consumptie met elkaar in evenwicht gehouden kunnen worden”, klinkt het in het rapport.

Met een SWOT-analyse van de Confederatie van de Belgische Bietentelers (CBB) in het achterhoofd lijkt de landbouwadministratie geen slecht oog in die toekomst te hebben. “De Belgische suikersector heeft een aantal troeven. Zo horen de telers en de suikerfabrieken tot de meest efficiënte in Europa. We beschikken over ideale klimatologische omstandigheden en grondsoorten voor de bietenteelt. Bovendien ligt België centraal in Europa en dicht bij de haven van Antwerpen, een spil in de suikerhandel.”

De keten vertoont echter ook een aantal zwaktes. Belgische bietentelers hebben een kostenhandicap door de hoge grond- en pachtkosten en de hogere loon- en sociale lasten dan de meeste van hun directe concurrenten uit de buurlanden. CBB vindt het ook een nadeel dat de Belgische fabrieken privéondernemingen zijn waardoor de producenten minder sterk staan dan hun collega’s uit coöperatieven.

De toename van de wereldwijde vraag naar suiker is zeker een opportuniteit, maar het postquotumtijdperk kan ook een aantal bedreigingen met zich meebrengen. Als de Europese markt oververzadigd raakt doordat alle suikerfabrieken meer produceren, zal de prijs voor suiker nog dalen en het inkomen van de suikerbietenteler verder verminderen. Een andere vaststelling is dat de grote Europese suikergroepen nu ook inzetten op isoglucose en stevia. Het valt op dit moment moeilijk te voorspellen hoeveel procent suiker hierdoor vervangen zal worden, maar in een verdere toekomst kunnen het geduchte concurrenten worden.

Meer info: Departement Landbouw en Visserij