Studie: Minder vis in de zee dan gedacht

“Plenty more fish in the sea.” Of toch niet? De studie nam wereldwijd 230 visserijgebieden onder de loep. In 152 gebieden bleek dat wetenschappers de vispopulaties te optimistisch hadden ingeschat. Het aantal vispopulaties dat geslonken is naar slechts tien procent van haar maximale capaciteit, ligt 85 procent hoger dan aanvankelijk aangenomen. Deze populaties zijn dus ernstig overbevist, maar men was daar niet van op de hoogte.

De studie haalt vele gevallen aan van ‘spookherstel’, waar wetenschappers een populatie als groeiende inschatten op basis van lokale metingen, terwijl de feitelijke populatie wel degelijk aan het dalen was. Een derde van alle vispopulaties die de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) klasseert als ‘maximaal duurzaam bevist’, zijn in de realiteit overbevist.

De reden voor deze foutieve inschattingen zijn veelvoudig. Eén reden is dat deze populatiemetingen worden gedaan aan de hand van een veertigtal parameters, wat het erg complex maakt om de vispopulaties nauwkeurig in te schatten. De auteurs manen dan ook aan om meer te handelen vanuit het voorzichtigheidsprincipe. Beleidsmakers en onderzoekers moeten bewuster omgaan met de realiteit dat vispopulaties erg moeilijk te zijn in te schatten, en het dus beter is om te streng te zijn dan te laks.

Ecologisch visbeheer

Nochtans is ecologisch visbeheer niet moeilijk, vinden de onderzoekers: vis nooit meer dan de populaties kunnen aangroeien, gebruik visserijmateriaal dat zo min mogelijk de natuur verstoort, zorg voor afgebakende zones waar bevissing verboden is en beperk de vangst van prooivissen zoals ansjovis, sardines, haring of krill. De meeste van deze principes zou men kunnen toepassen zelfs zonder enige kennis van de visbestanden, merken de onderzoekers op.

Ook de visserijsector zou gebaat zijn bij gezonde, correct ingeschatte visserijpopulaties. In de EU bepaalt de Europese Commissie op basis van wetenschappelijke vaststellingen hoeveel vis een visserijvloot jaarlijks mag binnenhalen. Als deze vaststellingen onnauwkeurig zijn, verdwijnt ook alle basis voor het visbeleid. Zo kregen Belgische vissers begin dit jaar te horen dat ze slechts 62 ton tong mochten binnenhalen, de belangrijkste winstvis voor de sector. Ter vergelijking: vorig jaar mocht men nog 270 ton opvissen. Er stond dus een drama op til voor Belgische vissers.

Tot juni, zo bleek, want toen werd het quotum aangepast van 62 ton naar – houd u vast – 281 ton. Vier keer meer dan voorzien. De gegeven reden was dat ook hier de tongpopulaties aanvankelijk verkeerd werden ingeschat. Een te strenge inschatting, in dit geval.

Schommelende quota

Emiel Brouckaert van de Rederscentrale pleit voor een meer voorspelbare, leefbare visserijsector. “Soms krijgen we quota opgelegd die absoluut niet stroken met de vaststellingen van onze vissers”, zegt hij. “Er zou dus ook meer naar hun bevindingen mogen worden geluisterd. Er zijn wetenschappers en tijd te kort om vispopulaties nauwkeurig vast te leggen. Het is ook geen makkelijke opgave, dat begrijpen we. Maar er mag dus ook meer rekening mee worden gehouden dat de wetenschappelijke bevindingen niet altijd sluitend zijn. Als voorbeeld voor onze vraag naar stabiliteit kunnen we de vangstmogelijkheden van tong Noordzee aanbrengen: dit jaar was er een vermindering van 60 procent en – weliswaar na een herziening, een zogenaamde benchmark – adviseren de wetenschappers voor volgend jaar een stijging van 171 procent.”

Het Europees Parlement heeft in 2023 ook een nieuw controlesysteem goedgekeurd om zich ervan te verzekeren dat vissersboten zich houden aan de opgelegde quota. Het bevat onder meer een verplichting voor grotere boten om camera's te installeren aan boord. Hiervoor krijgen ze vier jaar de tijd.