Spoedberaad Europese energieministers over onbetaalbare kunstmest

Vorige week besloten twee Poolse kunstmestproducenten, Azoty en Anwil, de productie te staken. Ook het Noorse Yara, met onder andere een vestiging in het Zeeuwse Sluiskil en het Waalse Tertre, schort de productie deels op. Het besluit kwam minder dan 24 uur nadat de grootste kunstmestfabriek van Groot-Brittannië ermee stopte. Ongeveer twee derde van de Europese kunstmestproductie ligt door de hoge gasprijzen stil.

Ook brouwers in problemen

“De Europese kunstmestindustrie is in crisis omdat de Europese gasmarkt totaal is ingestort. De recordprijzen voor aardgas, 10 keer meer dan in de VS, vertegenwoordigen 90 procent van de variabele productiekosten, waardoor het onmogelijk wordt voor Europese producenten om te concurreren. Zonder drastische wending komt ook de rest van de productie in het gedrang”, zei Jacob Hansen, directeur van Fertilizers Europa, in een vlammend persbericht.

Europa importeerde bovendien bijna 40 procent van zijn kunstmest uit Rusland. Poolse landbouworganisaties hebben de noodklok geluid en zeggen dat de voedselproductie dit najaar stil komt te liggen.

Bovendien komen ook andere voedselbedrijven stil te leggen doordat CO2 niet meer beschikbaar is. Carlsberg Polska, de derde grootste brouwer van Polen, heeft zijn productie al stilgezet en ze verwachten dat er nog brouwers zullen volgen. “Weinig mensen beseffen dat koolstofdioxide een restproduct is van kunstmestproductie, het kan bovendien niet lang opgeslagen blijven, binnen een paar dagen zitten we door onze reserves”, zei een woordvoerder van de internationale brouwersgroep aan POLITICO.

De Poolse landbouwminister Henryk Kowalczyk zei vorige week dat hij werkt aan een plan om de gasprijzen voor kunstmestproducten te temperen. De Europese Commissie zou onder andere tijdelijk importheffingen willen schrappen op de import van essentiële bestanddelen van stikstofkunstmest. Dat zou zo dan op het spoedberaad moeten besproken worden.

Voor Hansen is dat onvoldoende: “Loskomen van de afhankelijkheid van Russische grondstoffen en gas kan niet bereikt worden door fabrieken te sluiten en jobs buiten Europa te verplaatsen. Een dringende correctie van het beleid op de gasmarkt is noodzakelijk om deze urgente crisis te lijf te gaan. Europa heeft een sterke kunstmestindustrie nodig om voedsel te kunnen blijven produceren en op lange termijn de waterstofeconomie van groene ammoniak te voorzien.”

Europese sancties

De hoge gasprijzen zijn een rechtstreeks gevolg van de Europese sancties tegen Rusland vanwege de oorlog in Oekraïne. In juni besloten de ministers dat de EU-landen hun wintervoorraden 'tot elke prijs' zoveel mogelijk moesten opvullen, “zodat we niet in de kou komen te zitten als de Russen de toevoer afknijpen”. Daarop heeft Rusland de leveringen aan EU-landen al ingeperkt waardoor de gasprijzen op de internationale markten enorm zijn gestegen.

Door de slinkende kunstmestvoorraden zullen de prijzen hoog blijven, wat een bedreiging kan vormen voor de voedselproductie wanneer boeren worden gedwongen om minder te produceren omdat er geen kunstmest meer te krijgen is. Daardoor dreigt ook voedsel voor de consument nog duurder te worden.