PFOS: slechte bloedresultaten zorgen voor strengere regels voor zelfgeteelde groenten
Nu blijkt uit bloedonderzoek bij 800 omwonenden van 3M in Zwijndrecht dat 59 procent te veel PFOS in het bloed heeft, worden de eerder genomen "no regret-maatregelen" verlengd en uitgebreid. Dat heeft het Agentschap Zorg en Gezondheid bekendgemaakt. De straal waarbinnen kwetsbare personen best geen zelfgeteelde groenten eten wordt bijvoorbeeld uitgebreid tot 3 kilometer.
Geen onmiddellijk gevaar voor de gezondheid
Uit het bloedonderzoek van inwoners die in een straal van drie kilometer rond de fabriek van 3M wonen, is gebleken dat 59 procent te veel PFOS in het bloed heeft. Slechts bij 9 procent van de deelnemers zijn de richtwaarden "veilig", de overige 32 procent zit ergens tussenin en dat betekent volgens Zorg en Gezondheid dat gezondheidsrisico's "niet uit te sluiten" zijn. Gemiddeld genomen werden er hogere waarden gemeten bij wie dichter bij 3M woont, al zijn er nog andere risicofactoren geïdentificeerd.
De richtwaarden van het onderzoek werden overgenomen van de Duitse commissie voor humane biomonitoring. Een overschrijding ervan betekent volgens de onderzoekers wel nog niet dat er nu onmiddellijk een gevaar is voor de gezondheid. Wel wijst het op een risico op gezondheidseffecten op lange termijn, klinkt het. "De blootstellingsemmer is vol", is Bart Bautmans van Zorg en Gezondheid duidelijk. "Er zijn maatregelen nodig om de uitstoot vanuit verschillende bronnen naar de omgeving te stoppen zodat de concentratie in het bloed kan dalen."
De onderzoekers gingen ook na wat mogelijke risicofactoren zijn voor PFOS-blootstelling. Naast de afstand ten opzichte van de fabriek van 3M, lijkt ook de oriëntatie een verschil te maken: ten zuidwesten zijn de verschillende PFAS-waarden gemiddeld hoger dan ten zuidoosten van 3M. Ook wie al langer in de omgeving woont, vertoont gemiddeld hogere waarden, net als wie eigen geteelde voeding - en dan vooral eieren van eigen kippen - consumeert. Tot slot kon er voor sommige PFAS ook een link worden gelegd met een beroep of hobby waarbij er contact is met de bodem of met chemische stoffen en met het gebruik van producten zoals smeermiddelen.
0
heeft te veel PFOS in het bloed
0
loopt gezondheidsrisico's
0
heeft veilige richtwaarden
Verstrengde maatregelen
Deze zomer kondigde Vlaams minister van Volksgezondheid Wouter Beke (CD&V) een reeks maatregelen aan om de gezondheid van omwonenden van 3M te beschermen. “Dat gebeurde op basis van de toen beschikbare kennis”, klinkt het. Het zijn met andere woorden “no regret-maatregelen”: maatregelen die ruim genoeg zijn om nagenoeg elk risico te kunnen uitsluiten. Het bloedonderzoek moest voor een evaluatie van die maatregelen zorgen.
Omdat bij een groot deel van de deelnemers te hoge PFOS-waarden zijn gemeten, worden de maatregelen nu niet alleen verder gehandhaafd, maar ook nog uitgebreid. Eerder was al beslist om binnen een straal van 5 kilometer rond 3M geen eieren van eigen kippen meer te laten consumeren. De meest kwetsbare personen zoals kinderen onder de 12 jaar, zwangere vrouwen en mensen met een verzwakt immuunsysteem mochten in een straal van 1,5 kilometer ook geen zelfgeteelde groenten eten. Dat laatste gebied wordt nu uitgebreid tot 3 kilometer rond 3M. In een straal van 5 kilometer is het voor alle anderen aangeraden om zelfgeteelde groenten eerst goed te wassen voor consumptie.
Ook voor hygiënemaatregelen zoals het regelmatig wassen van de handen, de binnenomgeving kuisen met water en goed ventileren wordt de straal uitgebreid van 1,5 naar 3 kilometer. Dat geldt eveneens voor het niet gebruiken van grondwater als drinkwater. Binnen een straal van 1,5 kilometer blijft het verder zo dat je geen compost met materiaal uit de eigen tuin mag gebruiken, dat je geen zelfgeteeld kleinvee mag consumeren en geen grondwater mag gebruiken voor de moestuin of om een zwembad te vullen. Niet kwetsbare personen mogen daar zelfgeteelde groenten "met mate" eten.
Omdat er eind juli, op basis van drie afzonderlijke onderzoeken, geen alarmerende resultaten naar voren waren gekomen over de aanwezigheid van PFAS en PFOS in voedingsproducten in Zwijndrecht, besliste het Voedselagentschap dat producten van landbouwbedrijven in de omgeving konden geconsumeerd worden. Het is niet duidelijk of er op dit vlak verstrengingen komen. Het FAVV zegt dat het de controles blijft verder zetten.
Zwart op wit bewijs
De omgevingsinspectie heeft dinsdagmiddag, na de bekendmaking van het de resultaten van het bloedonderzoek, een veiligheidsmaatregel opgelegd aan 3M. Binnen de twee dagen moet het bedrijf zwart op wit bewijzen dat het de Zwijndrechtenaren niet extra blootstelt aan risico’s via emissies. “Kunnen ze dat niet bewijzen, dan moeten meteen alle productieprocessen stopgezet worden die leiden tot uitstoot”, laat Vlaams omgevingsminister Zuhal Demir (N-VA) weten.
“De voorbije maanden staat 3M onder toezicht van de Vlaamse omgevingsinspectie”, klinkt het. “Dat leidde al tot verschillende bestuurlijke of veiligheidsmaatregelen en de bijstelling van de omgevingsvergunningsvoorwaarden van 3M. Tijdens het hele proces verloopt de doorstroming van informatie echter zeer moeizaam”, weet Demir.
Dat 3M dinsdag aankondigde dat het in beroep gaat tegen de beslissing van de deputatie om haar lozingsvergunning te verstrengen, schiet bij de minister in het verkeerde keelgat. “Er werden grote inspanningen geleverd om 3M tot de orde te roepen, maar na herhaaldelijke eisen en ondanks een ingebrekestelling blijft essentiële informatie uit. Daar bovenop komen nu de bijzonder slechte resultaten van het bloedonderzoek. Het geduld is op”, stelt de minister.
Bron: Belga / eigen verslaggeving
