PFOS en PFOA aangetroffen in bijna alle stalen van bodem maar niet in water of groenten

Om meer inzicht te verkrijgen in hoe per- en polyfluoralkylverbindingen (PFAS) vanuit het milieu in het menselijk lichaam terecht kunnen komen, werden PFAS in de mens en in meerdere milieucompartimenten, zoals bodem, compost, eieren, water, zelfgeteelde groenten en huisstof, gemeten.

Het Departement Omgeving benadrukt dat het gaat om een "eerste beperkte" studie met 19 deelnemers die niet in de huidig gekende no regret-zones wonen en veraf van PFAS-verdachte locaties of hot spots aangezien het de bedoeling was de blootstelling van de algemene Vlaamse bevolking te onderzoeken. "Dit beperkt onderzoek heeft toegelaten om een meetmethode te ontwikkelen en uit te testen en kan verder toegepast worden in de volgende Vlaamse humane biomonitoringcampagne", luidt het.

Uit het onderzoek blijkt dat PFOS en PFOA werden aangetroffen in bijna alle stalen van de bodem (kippenren en moestuin), compost, eieren, huisstof en serum, maar niet in water (regen-, grond- of leidingwater) of groenten. In de eieren werden de hoogste concentraties waargenomen voor PFTeA en PFDoA.

Naast commerciële voeding dragen ook een aantal milieucompartimenten bij tot de menselijke blootstelling. Statistische technieken wijzen op een mogelijke bijdrage van huisstof, eieren en bodem tot de humane blootstelling. In huisstof worden voor sommige PFAS hogere gehalten waargenomen als er bepaalde bouwmaterialen aanwezig zijn in de bemonsterde ruimtes. Het gaat dan onder meer om ramen van kunststof, bezette welfsels, een houten plafond en een laminaatvloer.

Opvallend: bij deelnemers die meerdere keren per week of dagelijks poetsen (stofzuigen of met nat) worden lagere gehalten aan PFAS in huisstof waargenomen dan bij deelnemers die wekelijks of tweewekelijks poetsen. Voor sommige PFAS worden hogere gehalten in huisstof waargenomen als de deelnemers producten gebruiken om leder te behandelen.

Ook voor eieren kunnen wetenschappers een aantal verklarende factoren identificeren. De PFAS-gehalten in eieren zijn hoger bij oudere kippen, bij zelfgekweekte kippen, als er grasmaaisel in de ren wordt gegooid, als er sauzen aan de kippen werden gevoederd, als er gras in de ren aanwezig is, bij een kleine scharrelruimte en bij meer begroeiing van de scharrelruimte. Lagere PFAS-gehalten in eieren worden waargenomen als de kippen resten en schillen krijgen van groenten en fruit die niet uit eigen tuin komen en als de kippen gevoederd worden buiten op de bodem.

Op basis van de resultaten van de studie in een beperkte groep van deelnemers kunnen de wetenschappers aanbevelen om de mogelijke bijdrage van huisstof tot de PFAS-lichaamsbelasting verder te onderzoeken en mogelijke gezamenlijke bronnen voor PFAS in huisstof, bodem en serum na te gaan. Ze willen ook verder onderzoeken vanwaar de PFAS in eieren van de kippen mogelijk afkomstig zijn. Dat kan bijvoorbeeld van bodemorganismen of voeding van de kippen komen. Verder raden ze aan om eieren van eigen kippen af te wisselen met eieren uit de winkel.