Oxfam hekelt "structurele uitbuiting" arbeidsmigranten in Europese landbouw
nieuwsArbeidsmigranten in de Europese landbouwsector worden structureel uitgebuit. Zo klinkt de centrale boodschap in het rapport 'Essential but invisible and exploited' van Oxfam en de universiteit van Comillas, in Spanje. Niet alleen zijn de werkomstandigheden vaak erg bar, ook liggen de lonen laag en hebben de werkers niet altijd toegang tot essentiële diensten, klinkt het. Het rapport baseert zich op een literatuurstudie in negen lidstaten, België hoort daar niet bij.
Afhankelijkheid
Volgens recente cijfers van het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) werken ongeveer 2,4 miljoen seizoenarbeiders in de EU. Niet alleen migranten uit de jongere EU-landen, zoals Roemenië en Bulgarije, zijn tewerkgesteld in de Europese landbouwsector, ook personen uit Europese landen die niet tot de EU behoren en andere landen, net zoals werkers zonder de juiste (verblijfs)documenten.
Mensen uit die laatste groep hopen via een arbeidscontract een verblijfsvergunning te krijgen, waardoor de werkgevers erg veel macht over hen kunnen uitoefenen. Door deze afhankelijkheid lopen zij dus extra risico op uitbuiting en discriminatie. Oxfam verwijst naar Thaise bessenplukkers in Zweden die dagelijks tussen twaalf en negentien uur moeten werken.
Verschillen tussen mannen en vrouwen
Voor het rapport onderzocht Oxfam de situatie in negen EU-landen: Finland, Zweden, Duitsland, Griekenland, Frankrijk, Italië, Nederland, Polen en Spanje. Met Finland als uitzondering, kregen arbeidsmigranten in al deze landen minder dan het plaatselijke minimumloon uitbetaald. Bovendien krijgen vrouwen vaak nog minder dan hun mannelijke collega's. In Italië is er bijvoorbeeld een verschil van 30 procent.
Een veelvoorkomende tactiek van werkgevers is volgens het rapport om de kosten voor de basisbehoeften zoals onderdak, voedsel en verplichte beschermende uitrusting van het loon af te trekken, vaak tegen opgeblazen prijzen. Toch kunnen deze arbeiders vaak nergens terecht met hun klachten uit vrees voor loononthouding of ontslag.
Huisvesting
Maar ook de huisvesting laat vaak te wensen over. Arbeidsmigranten leven vaak in containers, of met velen in huizen zonder lopend water of elektriciteit. Sommige mensen zijn dakloos. In sommige gevallen krijgen de arbeiders ook te maken met verschillende vormen van geweld door de werkgever. Het rapport verwijst ook naar getuigenissen over seksueel misbruik en intimidatie.
"Europese leiders kunnen niet langer de uitbuiting negeren die op de loer ligt in de landbouwsector en die in het winkelmandje van elke Europeaan sluipt", zegt Nerea Basterra van Oxfam. "Maar er is hoop door de nieuwe EU-wet inzake de toeleveringsketen", klinkt het. Deze wet verplicht grote bedrijven om een audit uit te voeren bij hun aanvoerketens, met speciale aandacht voor tewerkstelling en milieu. Volgens Basterra kan de wet - indien correct gevolgd door de EU-landen - een einde kunnen maken aan de uitbuiting van seizoenarbeiders.
Systeem van seizoenarbeid in België
In ons land bestaat een bijzondere regeling voor de tewerkstelling van seizoen- en gelegenheidspersoneel. Jaarlijks worden er in Vlaanderen zo’n 70.000 mensen op deze manier tewerkgesteld. De regeling voor seizoenarbeid laat land- en tuinbouwers toe om werknemers op een flexibele manier tewerk te stellen in om zo de seizoensgebonden piekperiodes het werk op te vangen. Het gaat om tijdelijke tewerkstelling met dagcontracten. Deze seizoenarbeid is aan strikter regels onderworpen. Zo mogen seizoenarbeiders maximaal 100 dagen tewerkgesteld worden in de tuinbouwsector en 50 dagen in de landbouwsector. Voor de melkveehouderij gelden er 100 halve dagen seizoenswerk. Per dag mogen zij maximaal 11 uur werken, met een maximum van 50 uur per week.
Een plukkaart werkt voor seizoenarbeiders als arbeidsovereenkomst. Eigenlijk gaat het telkens om een dagcontract waarvoor er geen opzegtermijnen gelden. Wel blijft de land- of tuinbouwer steeds verplicht om elke werkdag zijn seizoenarbeiders aan te melden bij Dimona. Naast een verloning per uur die 10,75 euro netto bedraagt, heeft een seizoenarbeider ook recht op een aantal premies, zoals een getrouwheidspremie of een eindejaarspremie.
Buitenlandse seizoenarbeiders kunnen tijdens hun verblijf in ons land ook aangesloten worden bij een ziekteverzekering waardoor ze een tegemoetkoming kunnen krijgen in dokterskosten en medicijnen. Ook gelden er andere extralegale voordelen voor seizoenarbeiders zoals het recht op terugbetaling voor openbaar vervoer, een fietsvergoeding of een terugbetaling voor woon-werkverkeer als ze eigen vervoer gebruiken. Er zijn ook duidelijke afspraken gemaakt over de vergoeding voor werkkledij.
Voor huisvesting gelden eveneens strikte normen. Zo moet de oppervlakte van een kamer of slaapruimte minstens acht euro per vierkante meter bedragen. Er staat geen grens op het aantal personen dat in een kamer mag slapen zolang de minimale oppervlakte per persoon gerespecteerd wordt en het nodige comfort aanwezig is. Per zes personen moet er een wastafel en WC zijn, per tien inwoners een bad of douche. Een gebouw met kamers voor seizoenarbeiders moet ook over een gemeenschappelijke ruimte beschikken.
Bron: Belga / eigen berichtgeving
