Opruiming zwerfvuil kost overheid 103 miljoen euro

In 2015 spendeerde Vlaanderen 187 miljoen euro of 29 euro per inwoner aan de strijd tegen zwerfvuil en sluikstorten. Daarvan ging 103 miljoen euro naar zwerfvuil, een stijging van maar liefst 42 miljoen euro in vergelijking met 2013. Dat blijkt uit voorlopige resultaten van een studie in opdracht van OVAM. Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw Joke Schauvliege erkent het probleem, maar benadrukt dat een vergelijking in de tijd niet zomaar opgaat en dat er sinds 2016 een versterkt zwerfvuilbeleid van kracht is.

In opdracht van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) werd een studie uitgevoerd naar de hoeveelheid en de kostprijs van zwerfvuil en sluikstorten in Vlaanderen tussen 2013 en 2015. Uit de voorlopige resultaten blijkt dat de hoeveelheid aan opgehaald zwerfvuil met 40 procent is toegenomen ten opzichte van 2013. Ook het budget dat naar zwerfvuil gaat, nam toe. In 2013 ging het om een bedrag van 61 miljoen euro, twee jaar later was er sprake van 103 miljoen euro. Vlaamse parlementsleden Gwenny Devroe (Open Vld) en Bart Nevens (N-VA) spreken van een verontrustende trend, want Vlaanderen streeft tussen 2014 en 2022 een daling van de hoeveelheid zwerfvuil na van 20 procent.

Minister Schauvliege wil het zwerfvuilprobleem geenszins onder de mat schuiven, maar ze wil toch de nodige kanttekeningen bij de cijfers plaatsen. “Het uitvoeren van een dergelijke studie is geen gemakkelijke oefening. De gegevens moeten opgevraagd worden bij de gemeenten die niet steeds even accuraat hoeveelheden en kosten bijhouden. In sommige gemeenten wordt de inzameling van zwerfvuil gecombineerd met het afval uit straatvuilnisbakjes of worden grote hoeveelheden zand mee opgeveegd. Dat maakt dat er altijd een foutenmarge op zit.”

Daarom biedt de studie op zich volgens haar onvoldoende basis voor een echte evaluatie van het beleid. “Ook OVAM zegt dat op basis van deze twee onderzoeken niet mag worden afgeleid dat het zwerfvuilprobleem op twee jaar tijd met 40 procent is toegenomen. Zo is de steekproef van de studie uit 2013 en die uit 2015 sterk verschillend. In het eerste geval ging het om 64 gemeenten, in 2015 om 115 gemeenten”, benadrukt de minister. Als enkel de vergelijking wordt gemaakt tussen de gemeenten die zowel in 2013 als in 2015 tot de steekproef behoorden, dan gaat het om een stijging van 13 procent.

Schauvliege wijst er ook op dat de studie werd uitgevoerd vooraleer het versterkte zwerfvuilbeleid in voege ging. “Een eerste evaluatie van dit beleid is voorzien in 2018. Er is nu eenmaal tijd nodig om een aantal maatregelen, zoals de coachingtrajecten met de lokale besturen, op kruissnelheid te brengen. Als dan zou blijken dat de huidige beleidsaanpak onvoldoende rendeert met het oog op de 20 procent reductiedoelstelling die we ons hebben vooropgesteld, heb ik aan OVAM al de opdracht gegeven om bijkomende beleidsinstrumenten uit te werken en klaar te hebben zodat die onmiddellijk in werking kunnen treden.”

De minister doelt daarmee op de invoering van het statiegeld en de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid. Ze maakt er geen geheim van dat ze zelf voorstander is van een statiegeldsysteem. “Als de resultaten blijven wat ze zijn, dan moeten we dat invoeren. Maar we moeten er ook bewust van zijn dat het statiegeld maar gaat over een bepaalde fractie van het zwerfvuil. De vraag is welke oplossing we daarvoor moeten bieden”, stelt ze.

Ook voor de landbouw is zwerfvuil een steeds groter wordend probleem. Vorige week pakte het Algemeen Boerensyndicaat in samenwerking met Agro-Markt Gistel uit met een affichecampagne rond zwerfvuil. Op 25 locaties waar veel voorbijgangers passeren, zoals carpoolparkings, landelijke wegen, rustbanken, enz. worden affiches opgehangen met als slogan ‘In onze muil geen zwerfvuil!’. “Mensen beseffen te weinig welke schade blikjes, PET-flesjes en andere verpakkingen kunnen veroorzaken. Koeien eten ze op en sterven soms een verschrikkelijke dood”, stellen de initiatiefnemers.

Boerenbond en Landelijke Gilden werken eveneens aan een affichecampagne. Samen met de campagne Mooimakers van OVAM werden bermbordjes ontwikkeld met slogans als ‘Ik hou het hier proper. Jij toch ook?’. Landbouwers kunnen die tot 31 mei gratis bestellen en vanaf de zomermaanden in het landschap plaatsen. “Bij deze roep ik iedereen op om mee te werken aan een wereld zonder zwerfvuil”, zegt Boerenbondvoorzitter Sonja De Becker. Zij stelt dat het invoeren van statiegeld een volgende stap kan zijn als preventie en sensibilisering onvoldoende leiden tot gedragsverandering.