"Ook PFAS-concentraties in voedingsproducten op onverdachte locaties"
PFAS wordt teruggevonden in voedingsproducten in de buurt van verontreinigde locaties, maar ook op onverdachte locaties. Dat blijkt uit een tussentijds rapport dat Vlaams opdrachthouder Karl Vrancken voorstelde in de Vlaamse Commissie Leefmilieu. De achtergrondwaarden in Vlaanderen zijn wel vergelijkbaar met de rest van Europa.
Karl Vrancken, opdrachthouder voor de Vlaamse regering in het PFOS-dossier, gaf een stand van zaken in aanloop naar zijn tweede tussentijdse rapport, gepland in maart. Een week eerder raakten daarrond al nieuwe onderzoeksresultaten bekend. Daarin stond onder meer dat in heel Vlaanderen al 803 brandweerterreinen zijn aangeduid als risicosite voor de aanwezigheid van PFAS. Van 51 locaties werd al uitgeklaard dat er geen "PFAS verdachte activiteiten" plaatsvonden.
Opdrachthouder Vrancken ging tijdens zijn presentatie dieper in op de aanwezigheid van PFAS in voeding. Een steekproefonderzoek van het Voedselagentschap (FAVV) toonde aan dat PFAS ook werden teruggevonden in stalen op onverdachte locaties, en dus niet enkel bij de 'hotspots' van PFAS-vervuiling. PFAS wordt vooral teruggevonden in eieren en vlees van dieren die buiten lopen. "De achtergrondwaarden die we daar meten zijn niet hoger dan in de rest van Europa", nuanceert Vrancken. "In het Vlaamse profiel zijn er iets hogere concentraties in bijvoorbeeld eieren, maar dan weer lagere bij runderen."
Een specifiek onderzoek op honing wees op de aanwezigheid van PFAS, zelfs in onverdachte gebieden. PFOS werden dan weer in minder dan 10 procent van de honingstalen aangetroffen. "Op basis van deze resultaten werd imkers afgeraden om bijenwas en stuifmeel te gebruiken in de buurt van verontreinigde locaties."
Ook in stalen van gft-afval en compost werden PFAS-concentraties boven de norm gedetecteerd. Het is echter moeilijk om daar een duidelijk profiel in te scheppen, omdat het gaat om een enorm heterogeen materiaal. "Maar ondertussen blijft het afgeraden om eieren en grond bij het tuin- en keukenafval te voegen in die hotspotzones", zegt Vrancken. "Er is ook nog onvoldoende duidelijkheid over mogelijke doorvergiftiging: als we die compost gebruiken als bodemverbetering, gaat er dan verdere vergiftiging zijn naar de groenten toe? Daar is verdere informatie over nodig, om te kijken hoe die keten werkt."
Privacy-problemen zorgen voor vertraging tegemoetkoming landbouwers
Het systeem waarmee landbouwers uit de regio Zwijndrecht een tegemoetkoming kunnen aanvragen voor schade door de maatregelen tegen PFAS-vervuiling, wordt met een aantal dagen vertraging opgestart als gevolg van een discussie over de voorwaarden voor datadeling.
Op 17 januari had Karl Vrancken aangekondigd dat landbouwers uit de omgeving van de 3M-fabriek een tegemoetkoming zouden kunnen aanvragen wanneer ze omzetverlies hadden geleden door de no regret-maatregelen. Die kwamen er om de impact van de vastgestelde PFAS-verontreiniging te beperken. Het bedrijf 3M zal die tegemoetkomingen betalen.
Normaal hadden bedrijven vanaf 24 januari een dossier kunnen indienen, maar de lancering van het systeem is verplaatst naar het einde van deze week, zegt Vrancken. De opdrachthouder speelt een bemiddelende rol tussen 3M en de landbouwers, omdat 3M vanwege de privacywetgeving geen gegevens kan opvragen van individuele landbouwers. Daarom zette Vrancken een overleg op met landbouworganisaties Boerenbond, ABS, Bioforum en Steunpunt Korte Keten.
In dat overleg zijn er nog een aantal discussiepunten rond datadeling, waardoor de lancering van het platform enkele dagen vertraging heeft opgelopen. "We willen er nauw op toezien dat de privacy van die landbouwers optimaal gerespecteerd wordt. Er zullen geen gegevens van individuele landbouwers gedeeld worden met 3M."
De vertraging heeft dus niet te maken met discussies met 3M, verduidelijkt Vrancken. "Zij bevestigen keer op keer dat de principes gehandhaafd blijven." De stuurgroep van Vrancken zal de ingediende dossiers beoordelen, een tegemoetkoming voorstellen en wanneer de landbouwer hiermee akkoord gaat, wordt dit voorgelegd aan 3M.
De tegemoetkoming is van toepassing op landbouwbedrijven in de omgeving van de 3M-fabriek die schade ondervonden specifiek van de maatregelen om de effecten van de vervuiling te beperken. Schade door de grondvervuiling zelf valt niet onder deze regeling, benadrukt Vrancken. "Als landbouwers nu een tegemoetkoming aanvaarden, neemt dat niet weg dat ze later nog een schadevergoeding kunnen eisen in het kader van die verontreiniging."
Bron: Belga
