Niet de kettingzaag maar vuur: Natuurbranden drijven bosverlies op
nieuwsHet wereldwijde bosverlies bereikte in 2024 een recordhoogte. Bosbranden waren voor het eerst de grootste oorzaak van het verlies aan tropisch regenwoud, zo tonen nieuwe cijfers van de Universiteit van Maryland en de ngo World Resources Institute (WRI). Al blijft landbouw vaak de onderliggende drijfveer achter die branden.
In totaal ging afgelopen jaar 6,7 miljoen hectare tropisch oerwoud verloren, een gebied meer dan twee keer zo groot als België. Dat is een verdubbeling ten opzichte van het jaar ervoor. Natuurbranden waren verantwoordelijk voor bijna 50 procent van het verlies, terwijl dat aandeel in eerdere jaren gemiddeld rond de 20 procent lag. “Dit markeert een dramatische verandering”, aldus WRI in de voorstelling van de nieuwe cijfers. Ook ontbossing door andere oorzaken zoals houtkap en landbouw nam met 14 procent toe, de sterkste stijging sinds 2016.
Toch ziet WRI de landbouw ook als de onderliggende drijfveer achter veel van die branden. “Hoewel branden in sommige ecosystemen natuurlijk voorkomen, worden branden in tropische bossen meestal door mensen veroorzaakt. Ze worden vaak aangestoken om nieuwe gebieden vrij te maken voor landbouw”, stelt de organisatie. 2024 was bovendien het warmste jaar ooit gemeten, wat ervoor zorgde dat veel branden ook heviger en moeilijker te beheersen waren.
Overal in de wereld gaan bomen in vlammen op
Het bosverlies beperkte zich niet tot de tropische regenwouden. Wereldwijd nam de totale ontbossing met vijf procent toe ten opzichte van 2023, goed voor 30 miljoen hectare. Dat is een oppervlakte vergelijkbaar met Italië. Die toename is deels te verklaren door de zware brandseizoenen in Canada en Rusland.
De impact van het totale bosverlies was daarbij aanzienlijk. “Branden leidden wereldwijd tot een uitstoot van 4,1 gigaton broeikasgassen, dit is meer dan vier keer zoveel uitstoot als de wereldwijde luchtvaart in 2023”, klinkt het.
Hier verdwijnen de bossen het snelst
Brazilië was verantwoordelijk voor 42 procent van het verlies van tropisch regenwoud. De huidige president Luiz Inácio Lula da Silva beloofde ontbossing in te dijken, maar de nieuwe cijfers tonen hoe moeilijk die belofte in te lossen is. Het bosverlies ligt volgens WRI hoger dan onder het presidentschap van Jair Bolsonaro, maar blijft nog onder de pieken van de jaren 2000. De toename werd aangewakkerd door droogte en natuurbranden, mede als gevolg van de ergste droogte ooit in het Amazonegebied. “Onze cijfers wijken af van de Braziliaanse statistieken, omdat zij branden niet meerekenen als ontbossing”, duidt WRI.
Vorig jaar steeg ook het verlies aan oerbossen in Bolivia met 200 procent tot ruim 1,4 miljoen hectare, bijna vijf keer zoveel als in 2020. Voor het eerst stak het land de Democratische Republiek Congo in de ranking voorbij, ondanks een veel kleiner bosareaal. “Meer dan de helft van het verlies was te wijten aan branden, vaak aangestoken om land vrij te maken voor soja, vee en suikerriet, die door de hevige droogte in megabranden uitmondden”, aldus WRI.” Overheidsbeleid dat landbouwuitbreiding stimuleert, verergert er het probleem.”
In 2024 zagen ook de Democratische Republiek Congo (DRC) en de Republiek Congo (ROC) het hoogste verlies aan oerbos ooit. In deze landen bevindt zich het regenwoud van het Congobekken, na het Amazonegebied het grootste regenwoud ter wereld. “Armoede, de afhankelijkheid van bossen voor voedsel en energie, en het aanhoudende geweld door rebellengroepen zorgden er voor meer instabiliteit en landontginning, wat het bosverlies verder versnelde”, concludeert WRI.
Bosverlies terugdringen vergt onmiddellijke actie
“Hoewel er positieve signalen zijn, zoals een daling van bosverlies in delen van Zuidoost-Azië, blijft de wereldwijde trend zorgwekkend,” stelt WRI. In 2021 beloofden meer dan 140 landen via de Glasgow Leaders Declaration om tegen 2030 het wereldwijde bosverlies een halt toe te roepen. De kloof met dit doel blijft voorlopig groot: in 17 van de 20 landen met het grootste areaal aan oerbos is het verlies sinds de ondertekening zelfs toegenomen.
Om het doel voor 2030 nog te halen, moet de jaarlijkse ontbossing wereldwijd met 20 procent dalen. “En wel onmiddelijk,” benadrukt WRI. “In 2024 daarentegen was er een toename van 80 procent in het verlies van tropisch oerbos.”
Volgens WRI is een brede wereldwijde aanpak nodig om het tij te keren. Dat betekent onder meer betere brandpreventie, ontbossingsvrije ketens voor grondstoffen, strengere handhaving van handelsregels en meer financiering voor bosbescherming.
Bron: Eigen berichtgeving
