Natuurorganisaties vragen snelle EU-natuurherstelwet, ondanks “ondemocratisch” landbouwakkoord

De natuurorganisaties blikken allesbehalve tevreden terug op de voorbije weken. “De boeren kwamen op straat en politici struikelden over elkaar om de eisen van de agrolobby zo snel mogelijk in te willigen”, klinkt het. “Zo werden onder druk van één enkele stakeholder met een eenzijdige agenda erg kortzichtige maatregelen doorgevoerd in een landbouwakkoord: du jamais vu. Natuur en milieu waren dan wel kop van Jut, een plek aan tafel kregen ze niet. Nu toont een gelekte brief dat Vlaanderen zelfs actief de rol van België als EU-voorzitter, en dus neutrale bemiddelaar, wil misbruiken om de natuurherstelwet en andere noodzakelijke milieu- en klimaatdoelstellingen te torpederen.”

Tussen de mazen van het net

Het landbouwakkoord vinden de organisaties vooral ten koste gaan van milieudoelstellingen. “Natuurbeleid in Vlaanderen wordt afgezwakt waardoor een doeltreffende aanpak van de immense uitdagingen waar we als maatschappij voor staan, onmogelijk wordt gemaakt”, klinkt het. “Ook de landbouwers, die terechte zorgen hebben, zijn er niet mee geholpen: door regels te versoepelen, gaan de echte problemen niet weg.”

De organisaties wijzen erop dat in het akkoord ook een passage over het Europees natuur- en klimaatbeleid tussen de mazen van het net geglipt is. "Vlaanderen zal zich blijven verzetten tegen de natuurherstelwet", luidt die passage. Als reactie hierop tekenden meer dan 60 organisaties een open brief: 'natuur is een zaak van ons allemaal'. In de brief pleiten de organisaties voor een duurzaam landbouwmodel, met een leefbaar inkomen en bestaanszekerheid voor de landbouwer binnen de grenzen van milieu, natuur en klimaat zodat we er als maatschappij wel bij varen.

Winstbejag

“Desondanks richt de Vlaamse regering bij monde van minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) op 21 februari, twee dagen na publicatie van de open brief, een schrijven aan premier Alexander De Croo (Open Vld) waarin ze oproept om de natuurherstelwet van de Europese agenda te halen”, schrijven de organisaties ontstemd. “Meer nog: ze vraagt om de Europese Commissie te overtuigen om het wetsvoorstel van de natuurherstelwet en de bespreking van de klimaatdoelstellingen volledig terug te trekken. Met deze demarche lapt de Vlaamse regering niet enkel de oproep van het maatschappelijk middenveld aan haar laars, maar stelt ze ook winstbejag en eigenbelang van conservatieve lobbygroepen boven het algemeen belang. Bovendien wordt hier de Europese consensus actief ondermijnd.”

Volgens de actiegroepen is de huidige gang van zaken ondemocratisch. “Volgens een opiniepeiling, uitgevoerd in februari 2024, vindt bijna 85 procent van de Belgen dat onze overheden zich meer moeten inzetten voor natuurherstel”, melden ze. “Ook op vlak van het verbeteren van de biodiversiteit in landbouwgebied, waarbij blijkt dat 83,6 procent van de Belgen vindt dat onze overheden zich hier meer voor moeten inzetten. Het is dan ook bijzonder pijnlijk dat zo’n initiatieven tot onderuithalen van natuurbeleid genomen worden door een minister van Omgeving. Helemaal ongezien en ongehoord is dat een lidstaat zijn rol van Europees voorzitter zou misbruiken om de agenda voor eigen politiek gewin te bepalen. Een voorzitter moet immers als een eerlijke en neutrale bemiddelaar optreden. Een gevaarlijk precedent dat de democratie dreigt te ondermijnen. De consensus over de natuurherstelwet is een onderhandeld en democratisch Europees proces.”

Neutraal bemiddelaar

Niet enkel de minister moet het in de brief ontgelden. Ook de andere partijen hebben volgens de natuurorganisaties boter op het hoofd. “Hoewel deze vraag nu op initiatief van minister Demir aan minister De Croo werd gericht, is het al langer bekend dat ook de andere Vlaamse regeringspartners cd&v en Open Vld zich steeds hebben verzet tegen natuurherstel en daarbij het gebruik van desinformatie niet schuwden", melden ze. "Zo beloofde Open Vld-voorzitter Tom Ongena een dag na de stemming van de natuurherstelwet in het Europees Parlement nog op te roepen tot een blokkeringsminderheid onder de lidstaten. Als de Vlaamse regeringspartijen over iets op dezelfde golflengte zitten, dan is het wel de ambitie om de pauzeknop in te drukken. Zelfs de democratie op pauze zetten voor eigen gewin lijkt hen daarbij aanvaardbaar. Het doel heiligt de middelen.”

Op 27 februari zette het Europees Parlement het licht op groen voor de natuurherstelwet. "Wetenschap en feiten hebben het gehaald van grootschalige desinformatiecampagnes. De laatste stap in de Europese besluitvorming is de stemming in de Raad van de EU. We verwachten dat België zijn rol als neutraal bemiddelaar in eerlijkheid opneemt, de verkiezingskoorts niet laat doorsijpelen op het Europees niveau en de stemming van de natuurherstelwet zo snel mogelijk agendeert”, besluiten de organisaties.