MTC krimpt in na desastreuse resultaten op de termijnmarkt

Door de melkprijzen op de termijnmarkt vast te pinnen, dekken melkveehouders zich in voor prijsschommelingen op de fysieke markt. Dit is de filosofie achter Milk Trading Company (MTC), een coöperatie van melkveehouders die de melkprijs op de beurs vastlegt. In de eerste drie jaren sinds de oprichting in 2018 heeft MTC uitstekende resultaten geboekt en lag de prijs vaak enkele centen hoger dan wat de melkerijen uitbetaalden.

“Bedrijven die vanaf het begin in 2017 bij MTC betrokken waren en steeds hetzelfde volume hebben vastgelegd op de termijnmarkt, hadden tot maart 2022 nog steeds een positief resultaat van 0,5 cent op een liter melk”, vertelt Dirk Coucke directeur en oprichter van de coöperatie. Door de goede resultaten in de eerste jaren kende de organisatie een gestage groei van het ledenaantal dat opliep tot 329 melkveehouders in Vlaanderen begin dit jaar.

Forse daling na jaren van succes

Aan deze groei is sinds enkele weken een einde gekomen. Door de torenhoge prijzen op de fysieke markt leden de deelnemers op de termijnmarkt grote verliezen. Zij moeten het verschil tussen de beursprijs en de zuivelprijs op de fysieke markt bijpassen. “Eigenlijk kun je niet spreken van verliezen”, vertelt Coucke. “Melkveebedrijven hebben ingetekend op een prijs waar zij op voorhand tevreden mee waren. We beogen een bovengemiddelde melkprijs en voor 2022 was dit 34 cent of 4 cent bovengemiddeld. Niemand kon voorspellen dat de zuivelprijzen zo de lucht in zouden gaan.”

Doordat het mogelijke verlies op de termijnmarkt, veroorzaakt door de hoge fysieke zuivelprijzen, steeds moet gewaarborgd blijven voor alle openstaande posities, waren de MTC-deelnemers genoodzaakt hun basiswaarborg van 8 cent in een korte tijdsbestek te verhogen. Zo moest er sinds oktober 2021 tot 10 keer 1 cent per afgedekte liter bijgestort worden. Veel bedrijven hadden dit geld niet beschikbaar en moesten hiervoor leningen aangaan bij de bank.

Nadat de prijzen in de fysieke markt opliepen en de melkveehouders het steeds groter wordend verschil met de afgedekte prijs moesten terugbetalen, zwol de kritiek op de MTC aan. Eén punt van kritiek was dat de bestuurders roekeloos tewerk zijn gegaan door niet of te weinig voeder vast te leggen. In combinatie met de melkprijs dekt MTC ook voerkosten op de termijnmarkt af. “Maar dat is maar een klein gedeelte dat qua waarde niet in verhouding staat met het afgedekte melkvolume”, verdedigt Coucke zich.

“Bovendien is het de afspraak om voeder pas onder de gemiddelde prijs vast te leggen en deze prijs werd het afgelopen jaar niet bereikt. Toch zijn we erin geslaagd om ongeveer een derde van de krachtvoederkost af te dekken aan lage prijzen, met nu mooie winsten tot gevolg. Deze systematiek van ondergemiddeld afdekken voor de voederkost was afgesproken met de leden”, vervolgt hij. De MTC-oprichter geeft aan dat van een krachtvoerkost per liter melk van 9 cent, deze maximaal 2 cent lager had kunnen liggen indien men volledig ingedekt was voor het voeder. “Maar dat had niet veel uitgemaakt. Het had het misschien iets dragelijker gemaakt.”

70 procent blijft MTC trouw

Enkele weken geleden heeft MTC haar leden de kans geboden om vervroegd uit te stappen. Vorige week werd er zowel in Nederland als in Vlaanderen met de leden vergaderd. In ons land is het ledenaantal door de resultaten teruggelopen van 329 naar 226 bedrijven. Dat betekent dat ondanks de resultaten en de onvrede toch nog 70 procent van de melkveebedrijven het concept en de organisatie trouw is gebleven.

“Van de overblijvers heeft 55 procent het melkvolume voor het derde kwartaal 2022 aangehouden. Voor het vierde kwartaal ligt dat op 68 procent en voor het eerste kwartaal van 2023 hebben de overblijvers 87 procent van hun ingebrachte volume op de termijnmarkt gehouden”, vertelt Coucke die dit verklaart door het feit dat richting het jaareinde door de meeste leden een daling van de melkprijzen op de fysieke markt verwacht wordt.

Dat zou betekenen dat bij effectief dalende prijzen de MTC-leden nog iets van hun gestorte waarborg kunnen terugzien. De uitgestapte leden hebben deze mogelijkheid aan zich voorbij laten gaan. Zij hebben hun verlies genomen en verwachten of hopen dat de prijs hoog zal blijven. Dat verlies is behoorlijk. Hun melk was van april 2022 tot en met maart 2023 tegen 35,5 cent (basisprijs zonder toeslagen) ingedekt terwijl de termijnmarkt drie weken geleden – het moment van uitstappen – voor die maanden 52 cent bedroeg. “Doordat we al vroeger de contracten deels hadden teruggedraaid en met het stoppende volume geduldig hebben gewacht tot na de prijspiek, hebben we het verlies kunnen beperken tot 12,72 cent per liter”, vertelt Coucke die aangeeft dat de overblijvende MTC-leden verwachten dat de prijs op de fysieke markt de komende maanden zal dalen waardoor men uiteindelijk met minder cent verlies genoegen hoeft te nemen.

Banklening voor MTC-waarborg komende maanden terugbetalen

De uitgestapte MTC-boeren, die hun waarborg met bankleningen hebben bijgelegd, moeten de komende maanden hun schuld bij de bank in lossen. Alhoewel dat een bittere pil is, verwachten experts dat dat geen reden is voor bedrijven om in zwaar weer te geraken. “De afbetaling loopt hopelijk in lijn met de meerinkomsten van de komende maanden door de hoge fysieke melkprijzen”, vertelt Coucke. Zo noteerde de laatste Milcobel-prijs net geen 50 cent en betalen ook andere melkerijen recordprijzen uit. Deze inkomsten zouden logischerwijs moeten volstaan om de MTC -voorschot schulden bij de banken, die 12 tot 18 maanden lopen, terug te betalen.

Coucke heeft er alle hoop op dat het concept van MTC, ondanks de recente tegenslag, duurzaam is. “Inmiddels bieden deze hoge prijzen op de termijnmarkt mooie prijskansen voor de toekomst en werd er de afgelopen dagen voor 2023 terug afgedekt aan ruim 48 cent per liter.”