“Gestegen kosten zetten druk op het korteketenmodel”
De melkveefamilie Aertsen uit Loenhout startte 30 jaar geleden met de verkoop van hoeve-ijs als antwoord op de lage melkprijs. Anno 2022 is de situatie omgedraaid: de melkprijzen zijn bijzonder hoog en door de stijgende kosten van energie en ijstoebehoren staan de marges in de ijsverkoop onder druk. “Misschien is de korte keten wel over zijn hoogtepunt heen”, concludeert zaakvoerder Mieke Aertsen die 180 melkkoeien heeft, een hoevewinkel, zes ijskarren, een kamperstaanplaats en ‘boerenontbijten’ in de stal organiseert. Haar credo: “Burgers bij de landbouw betrekken is de taak van iedere boer.”
“Kinderen zien tegenwoordig alleen nog maar koeien in de dierentuin. Als ze bij ons komen spreken ze van zebra’s terwijl een kalf een lam genoemd wordt. Het is de verantwoordelijkheid van iedere landbouwer om de band tussen burger en boer te herstellen.” Aan het woord is Mieke Aertsen (33), zaakvoerder van Het Boerenijsje, een melkveebedrijf en ijshoeve. Zij runt het bedrijf samen met vader Jan (58) en zus Sofie (32) en heeft jaarrond twee mensen op de loonlijst staan. Het personeelsbestand loopt tijdens drukke ijsdagen op tot 12 personen.
Het betrekken van de burgers loopt als een rode draad door het melkveebedrijf-ijshoeve heen. Tientallen informatieborden vertellen over de melkveehouderij en informeren de bezoekers over het bedrijf. In de jongveestal hangen de “Wist-Je-Dat”-borden die we kennen van de Dag van de Landbouw. “Ter voorbereiding van de komende editie komende zondag hebben we ze alleen maar moeten schoon te maken”, grapt de boerin die één van de 51 deelnemers is aan het Boerenbondevenement waarbij land- en tuinbouwers hun bedrijf openstellen voor het ruime publiek.
Beleving centraal
De poorten van Het Boerenijsje staan dagelijks en het jaar rond open voor het grote publiek en de melkveeactiviteiten zijn hierop afgestemd. Zelfs bij de bouw van de nieuwe stal werd rekening gehouden met bezoekers. Zo werd de melkput vooraan de stal gebouwd, achter een grote glazen deur. Mensen kunnen hierdoor zien hoe de koeien gemolken worden. ”We zijn ook gestart met drie keer melken, een extra keer in de middag, zodat bezoekers de gelegenheid hebben om te kijken”, vertelt de onderneemster.
Op het moment van het interview, op een nazomerse middag begin september, is het gezellig druk op het terras van het ijssalon in Loenhout. De boerin-onderneemster heeft ook over de afgelopen warme zomer niet te klagen, alhoewel zij de eerste signalen van een dalende koopkracht constateert onder haar klanten. “Er wordt nu vaker een drankje met twee rietjes besteld voor de kinderen. En er wordt meer gevraagd om overschotjes in te pakken om mee naar huis te nemen”, geeft zij twee voorbeelden.
Ook in de hoevewinkel begint ze de stijgende kosten te voelen. De grondstoffen, de koekjes en hoorntjes, de bakjes en lepeltjes en het personeel: alles gaat in prijs omhoog. “Binnenkort zullen we ook de stijgende energieprijzen voelen. Daar hebben we tot dusver weinig last van gehad omdat we zonnepanelen hebben”, vertelt ze.
Emigratie Franse koeien
Aan de andere kant is een uitstapje aan Het Boerenijsje laagdrempeliger dan een vakantie in Frankrijk. Voor de koeien moeten mensen in ieder geval niet naar onze zuiderburen. De Holsteinkoeien in het Loenhoutse bedrijf komen namelijk uit Frankrijk en werden vorig jaar gekocht bij de uitbreiding van de stal waarbij de veestapel toenam van 90 naar 180 dieren. “We wilden de veestapel aanvankelijk geleidelijk opbouwen, maar door de donkere wolken van het stikstofakkoord hebben we er meer vaart achter gezet”, verklaart ze. De 33-jarige is verantwoordelijk voor het aansturen van de dagelijkse werking en voert daarnaast vaste taken uit op het melkveebedrijf, waaronder klauwen kappen en insemineren van de koeien.
Mieke wist van jongs af aan dat ze boerin wilde worden. Naast de omgang met de dieren spreekt de omgang met mensen en het brede ondernemerschap haar aan. Op het bedrijf houdt ze steevast rekening met het commerciële aspect. “Alles wat je doet is eigenlijk marketing”, zegt ze. “Het creëren van naambekendheid en beleving zorgt voor meer klanten en interesse in jouw bedrijf.”
Het drie keer melken heeft ook een behoorlijke stijging van de melkproductie tot gevolg. Zo is de dagproductie per koe opgelopen van 29 liter per dag naar 36 liter. “De melk wordt momenteel goed betaald”, vertelt Aertsen die aan het Limburgse Limelco levert. Zij spreekt van een mogelijke trendbreuk in de opkomst van de korte keten. “Mijn ouders zijn 30 jaar geleden gestart met de ijsverkoop omdat de marges in de melkveehouderij laag waren, lager dan die van de melkverwerking.” Door de gestegen melkopbrengsten en gestegen kosten in de ijsverkoop ligt de situatie momenteel anders. “In de ijsverkoop is het ook niet evident om de kosten door te rekenen. IJs is een luxeproduct.”
In de ijsverkoop is het ook niet evident om de kosten door te rekenen. IJs is een luxeproduct
“De doorzetters hebben een mooie toekomst”
Melk en andere landbouwproducten zijn primaire producten waarnaar er altijd vraag zal zijn. De voorbije tijd nam de melkproductie in Europa af, terwijl de vraag stijgt. De hoge prijzen kunnen daarom wel eens langere tijd aanhouden, aldus de onderneemster. Zij ziet de toekomst van de landbouw dan ook niet per definitie negatief in, ondanks het stikstofakkoord en andere maatschappelijke trends (klimaat, dierenwelzijn, milieu) die het ondernemen moeilijker maken. “Maar de overblijvers zullen een goede toekomst hebben. Iedereen moet immers eten”, zegt ze.
De barstjes in het korteketenmodel houden de onderneemster niet tegen. Ze blijft doorgaan met bedrijfsdiversificatie en het bereiken van meer (potentiële) klanten en het betrekken van het publiek bij de landbouw. Tijdens corona is Mieke gestart met camperstaanplaatsen voor voorbijtrekkende vakantiegangers. “Je moet altijd een plan B achter de hand hebben”, vertelt zij over bedrijfsverbreding. “We leven in vreemde tijden. Oude vastigheden zijn weggevallen en je moet als boer tegenwoordig verder kijken dan het boerenbedrijf.”
Wat is haar plan B? “Mocht ik als boer niet meer verder kunnen, dan ga ik gewoon met de ijskar rijden.” Ook dan hoeft ze niet ver te kijken: Het Boerenijsje heeft zes ijskarren rondrijden in de nabije omgeving. Ook hierbij wast de ene hand de andere: de met bedrijfsnaam bedrukte ijskarren zorgen voor meer naambekendheid voor het ijssalon. Ook de Dag van de Landbouw kan hieraan bijdragen. “Vanaf 9 uur is iedereen hier welkom voor een lekker ijsje en pannenkoek of wafel”, besluit de boerin.
Bron: Eigen verslaggeving
