Microklimaten geven emigrerende planten onderdak

Door de klimaatopwarming gaven vroegere modellen aan dat planten zowat 50 kilometer moesten opschuiven, maar dat klopt niet. Dankzij koelere locaties moesten planten de laatste 20 jaar uiteindelijk niet meer dan één kilometer opschuiven, zo becijferden de onderzoekers. Om te voorkomen dat planten in de toekomst toch verder moeten opschuiven, kunnen microrefugia ingezet worden.

De zogenaamde microrefugia of microklimaten zijn kleine oases in het landschap. De oases, bijvoorbeeld een dichtbegroeid bos, zijn relatief koeler dan hun omgeving. Volgens het onderzoek van ecoloog Jonas Lembrechts zouden die oases in de toekomst een toevluchtsoord kunnen bieden voor bedreigde plantensoorten. "De microrefugia kunnen tijdelijk onderdak bieden aan plantensoorten waardoor ze niet meteen hoeven te emigreren", legt Lembrechts uit. Hij onderzoekt hoe lokale natuur de gevolgen van de klimaatverandering kan afremmen.

Lokale airco

Het bladerdek van bomen zorgt immers voor een isolatielaag en door fotosynthese wordt warmte van de omgeving onttrokken. "De temperatuur dicht bij de grond of onder het bladerdek van een bos, is heel anders dan wat wij zien in onze weerstations", duidt Lembrechts.

De microrefugia zijn niet alleen koeler dan hun omgeving, ze warmen ook trager op. Onderzoekers weten nu dat de temperatuur in bossen trager opwarmt dan daarbuiten, omdat het verkoelende effect van bossen bij stijgende temperaturen nog sterker dan normaal is.

De lokale natuur zal volgens de wetenschappers een belangrijke rol spelen in de strijd tegen klimaatopwarming. "Tegelijkertijd is ze ook broos", waarschuwen ze. "Het kappen van een bos zal die lokale airconditioning om zeep helpen. Dat opwarmingsproces kan lokaal heel snel gaan. En dan moeten plantensoorten alsnog haastig hun biezen pakken."