Landbouwkundig onderzoek in Belgisch Congo

Net als andere koloniale mogendheden hield België zich in Congo actief bezig met de uitbouw van een agrarische onderzoeksinfrastructuur. Het Centrum Agrarische Geschiedenis (CAG) heeft daarover een themaverhaal toegevoegd aan haar databank ‘Het Virtuele Land’. In 1910 creëerde het ministerie van Koloniën een aparte Landbouwdienst. Edmond Leplae, rijksagronoom en professor koloniale landbouw aan de KU Leuven, werd benoemd tot directeur-generaal. Leplae domineerde gedurende een kwarteeuw de landbouw(politiek) in Belgisch Congo en lag aan de basis van talrijke initiatieven, ook het door Congolezen gehate systeem van verplichte teelten, die de agrarische ontwikkeling van de kolonie ten goede moesten komen.

Zolang Congo, toen Kongo-Vrijstaat genoemd, door koning Leopold II geregeerd werd als ware het zijn privé-eigendom bleef de landbouweconomische en -technische vooruitgang beperkt. Commerciële ondernemingen waren niet geneigd te investeren in de Congolose landbouw en onder Belgische boeren was er weinig animo om zich in de kolonie te vestigen. Hinderpalen waren de vanuit België aangestuurde landbouwadministratie en het gebrek aan een langetermijnvisie bij het uitvoeren van kleinschalige experimenten te velde.

Niettemin werden in Kongo-Vrijstaat de eerste bescheiden aanzetten tot landbouwkundig onderzoek gegeven. De experimentele stations, botanische tuinen en staatsplantages uit deze periode vormden volgens het Centrum Agrarische Geschiedenis een cruciale basis voor de verdere ontwikkeling van het landbouwkundig onderzoek. Geïnspireerd door vergelijkbare diensten in andere tropische kolonies richtte de overheid in 1910 een Service de l’Agriculture op.

De Leuvense professor Edmond Leplae stond aan het hoofd van de dienst. Hij was de stuwende kracht achter de invoer van het fel bekritiseerde systeem van de verplichte teelten in 1917. Dat veranderde het leven van honderdduizenden Congolese boeren ingrijpend. Leplae wou met de ‘cultures obligatoires’ de productie van exportgewassen zoals katoen opdrijven. Officieel golden ze als een antwoord op de vermeende Congolese luiheid of het onvermogen van de rurale bevolking om in hun eigen levensmiddelen te voorzien.

Lees het volledige themaverhaal via de CAG-erfgoeddatabank ‘Het Virtuele Land’.