Klimaatverandering verergert hongersnood in Oeganda

De klimaatverandering is een van de hoofdoorzaken voor de honger die dit najaar dreigt voor twintig miljoen mensen in de Hoorn van Afrika. De regen valt dit jaar later dan gewoonlijk, en als die straks versterkt wordt door El Niño, dreigt een zondvloed de tweede oogst weg te spoelen. Zelfs in vruchtbare streken in Zuid-Oeganda, rond Mbarara. Vooral bij de boeren dreigt hongersnood.

Voor het eerst geven specialisten als Alexis Bonte en Stella Sensedo van de FAO, maar ook Paul Isabirye, de topmeteoroloog van de Oegandese regering, toe dat klimaatverandering een van de hoofdoorzaken is van de voedselonzekerheid in de regio. Dat deden ze op een speciaal seminarie over dit onderwerp op de Belgische ambassade in de Oegandese hoofdstad Kampala. Het seminarie was een initiatief van de ngo's Trias en Vredeseilanden en van de nieuwe Belgische ambassadeur in Oeganda, Mark Gedopt.

Maar de Oegandese boer en zeker de landbouworganisaties rond Mbarara en Kumi in het noorden zijn er al langer van overtuigd dat ze het slachtoffer zijn van de klimaatverandering. “De boeren moeten zich aanpassen aan de toenemende weersonzekerheid”, zeggen de vertegenwoordigers van de FAO en van het Wereldvoedselprogramma. “Maar dat is niet eenvoudig voor een landbouwcultuur die hopeloos achteroploopt op de westerse praktijken”, antwoordt Caleb Gumisiriza, vertegenwoordiger van de Uganda National Farmers Federation (UNFFE).

Dat honger dreigt in een land als Oeganda is eigenlijk vreemd, stelt De Tijd vast. Het is een erg vruchtbaar land, dooraderd door talloze meren en rivieren. Met twee oogsten per jaar heeft het alles om uit te groeien tot de graanschuur van de Hoorn van Afrika, stelt FAO-specialiste Bonte. Organisaties zoals de FAO en het Wereldvoedselprogramma verwijten de Oegandese overheid laksheid, een gebrek aan beleid en onvoldoende financiële steun om de landbouw te moderniseren. Slechts vier procent van het nationale budget gaat naar landbouw, terwijl 80 procent van de bevolking ervan leeft.

Er is geen infrastructuur om oogsten tijdelijk op te slaan. Overvloedige regens worden niet opgevangen met het oog op irrigatie. En daarbij komt nog dat de landbouwmarkten in Oeganda afgeschuimd worden door opkopers uit Soedan, Somalië en Rwanda. Zo werden in de voorbije lente maïs en bonen massaal naar Soedan geëxporteerd, terwijl de Rwandezen dan weer runderen kopen. Dat vergroot de schaarste in Oeganda. Slecht voor de consumenten maar goed voor de boeren, zou je denken. Maar het blijken vooral de vele tussenpersonen te zijn die de mooie marges binnenhalen.

Stap voor stap werken plaatselijke coöperatieve landbouworganisaties samen met westerse ngo’s zoals Trias, Vredeseilanden en Broederlijk Delen aan een geleidelijke productiviteitsverhoging. Ze leren de boeren sparen, beter zaad gebruiken, regenwater opvangen, bemesten, enzovoort. Microkredieten en leningen om te investeren zijn ook nieuwe instrumenten die de ngo’s de boeren willen bijbrengen. Maar er is veel meer nodig, zoals de verbetering van de wegen, de mechanisatie van de landbouw, het voorzien in opslagcapaciteit en het opstarten van grootscheepse irrigatieprojecten. Wie gaat dat allemaal betalen?