Historische voedselcrisissen bieden lessen voor toekomstige uitdagingen
nieuwsOm toekomstige voedselcrisissen beter te begrijpen en aan te pakken, moeten we meer leren van het verleden. Dat blijkt uit een onderzoek onder leiding van historica en VUB-professor Nel de Mûelenaere, gepubliceerd in Nature Sustainability. Het onderzoek toont aan dat historische voedselcrisissen waardevolle lessen bieden voor het versterken van voedselzekerheid en veerkracht in de toekomst.
De Mûelenaere bracht wetenschappelijke toekomstvoorspellers van de VN Food and Agriculture Organisation (FAO) samen met internationale voedselhistorici in een denkoefening binnen het Brussels Institute for Advanced Studies (BrIAS). “Voedselzekerheid wordt wereldwijd bedreigd door extreem weer, milieuproblemen, migratie en conflicten”, zegt De Mûelenaere. “Voorspellers gebruiken geavanceerde computermodellen, maar kijken vaak niet naar hoe samenlevingen in het verleden met vergelijkbare crises omgingen. Historisch onderzoek biedt inzichten in structurele oorzaken en langetermijneffecten die essentieel kunnen zijn voor robuustere toekomstscenario’s.”
Lessen uit het verleden
De onderzoekers bekeken drie historische casussen:
Mozambique: De Portugezen introduceerden eeuwen geleden cassave als gewas. Toen moderne interventies deze geschiedenis negeerden, leidde dat onbedoeld tot voedselonzekerheid in plaats van versterking ervan.
Bangladesh (jaren ’70): Een hongersnood, veroorzaakt door overstromingen en mislukte oogsten, toont hoe niet alleen natuurrampen, maar ook politieke en sociale factoren honger kunnen verergeren. Door dergelijke patronen te herkennen, kunnen toekomstige risico’s beter worden ingeschat.
Holland (14e-19e eeuw): Tijdens de mini-ijstijd verschoof de voedselvoorziening van lokale graanproductie naar handel en import. Dit maakte de regio economisch dynamisch, maar ook kwetsbaar voor externe schokken. Tegelijkertijd voorkwam een goed ontwikkeld systeem van armenzorg grootschalige hongersnood.
Volgens de onderzoekers is het cruciaal om historische inzichten systematisch mee te nemen in toekomstplanning. “Geschiedenis laat zien dat voedselzekerheid niet alleen afhangt van productie, maar ook van sociaal-economische structuren, overheidsbeleid en de veerkracht van gemeenschappen”, aldus de VUB-professor.
Nauwere samenwerking noodzakelijk
Het onderzoek benadrukt de noodzaak van nauwere samenwerking tussen historici en toekomstvoorspellers. “Historici hebben expertise in het analyseren van complexe systemen en onverwachte gevolgen”, zegt De Mûelenaere. “Door die kennis te integreren, kunnen we beter anticiperen op de impact van klimaatverandering en toekomstige voedselcrisissen.”
De studie kwam tot stand in het kader van het Brussels Institute for Advanced Studies (BrIAS), waar wetenschappers samenkomen om grote maatschappelijke vraagstukken te onderzoeken. Dit jaar start een nieuwe editie met als thema Sustainable Robotics, Artificial Intelligence and Automation.
De studie kan geraadpleegd worden op de website van Nature Sustainability.
