Kennisportefeuille uit startblokken: betalen voor advies blijkt struikelblok voor boeren
nieuwsSinds de lancering in december vorig jaar zijn via de Vlaamse kennisportefeuille voor landbouwers bijna 400 steunaanvragen ingediend. Maar liefst 65 procent deed dat voor een klimaatscan, zo blijkt uit cijfers van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij. De subsidiemaatregel lijkt zijn weg naar het veld te vinden, maar met meer dan 14.800 actieve landbouwers in Vlaanderen blijft het groeipotentieel groot. “Al krijgen landbouwers nu 70 procent van hun adviezen gratis, betalen voor sensibiliserende adviezen blijft voor velen onwennig”, luidt het bij onderzoek- en adviesinstituut Inagro.
De kennisportefeuille is een subsidiemaatregel die landbouwers moet stimuleren om bedrijfsspecifieke adviezen aan te vragen of een opleiding te volgen, te vergelijken met de kmo-portefeuille. Voor de periode 2024-2025 krijgt elke actieve landbouwer een budget van 2.000 euro waarmee hij tot 70 procent van de kosten van een relevante opleiding of advies terugbetaald krijgen. Dertig procent legt hij zelf bij.
De meeste erkende vormingen en adviesdiensten hebben een ecologische inslag zoals bodemkwaliteit, bemesting, gewasbescherming, emissies en agro-ecologische praktijken. Maar de kennisportefeuille heeft ook enkele trajecten met een economische insteek, zoals advies over bedrijfstoekomstmogelijkheden of opleidingen in bedrijfsbeheer.
0
364 Steunaanvragen voor advies0
34 Steunaanvragen voor vorming
Klimaatscans populairst
Sinds de lancering in december vorig jaar werden 398 steunaanvragen ingediend, waarvan 364 aanvragen om een advies te krijgen en 34 steunaanvragen om een vorming te volgen. Een opvallende trend is de interesse naar klimaatscans: maar liefst 65 procent van alle aanvragen valt onder dit type. Met een klimaatscan krijgt een melkveehouder een grondige inkijk in de klimaatimpact van zijn bedrijf en welke maatregelen het meest geschikt zijn om deze impact te verlagen.
Daarin is het Melkcontrolecentrum (MCC-Vlaanderen) veruit de populairste aanbieder. “De kennisportefeuille heeft de interesse in de klimaatscans doen toenemen”, duidt Mich Gillis van het MCC-Vlaanderen. “Daarnaast speelt ook de timing van belang, binnen de zuivelsector ligt de focus momenteel sterk op het verkleinen van de ecologische voetafdruk. Maar voor sommigen is de kennisportefeuille zeker het duwtje in de rug om een klimaatscan uit te voeren.”
PAS-adviezen
Ook agrarisch adviesbureau DLV (United Experts) is een populaire verlener van advies via de kennisportefeuille. “Doordat veel veehouders door de stikstofwetgeving hun bedrijfsvoering ingrijpend moeten aanpassen, krijgen we momenteel veel adviesaanvragen over heroriëntering. Landbouwers krijgen in deze adviezen duidelijkheid over hun PAS-referentie en wat ze ermee kunnen doen in de toekomst,” vertelt Delphine Druant van DLV (United Experts).
Naast de PAS-adviezen wordt bij DLV momenteel ook veel begeleiding bij bedrijfsovernames aangevraagd via de kennisportefeuille. “Dit zijn adviezen met zowel een economische als sociale insteek”, duidt Druant. “Door de onzekerheden van de afgelopen jaren lagen deze adviezen een tijd stil, maar nu beginnen zowel oudere als jonge landbouwers opnieuw na te denken over de toekomst van hun bedrijf.”
Het West-Vlaams onderzoeks- en adviesinstituut Inagro is de derde populairste adviesverlener via de kennisportefeuille. Al kan er van een boost niet onmiddellijk gesproken worden: de meeste aanvragen waren een verderzetting van begeleidingstrajecten bij reeds bestaande klanten.
“Maar we zijn alvast tevreden met het algemene kader dat de kennisportefeuille biedt voor adviesverlening. Het laat ons enerzijds toe om op een betaalbare manier individueel advies aan te bieden en het geeft anderzijds de landbouwer de kans om hiervan gebruik te maken”, klinkt het.
Het inloggen op het e-loket vormt een drempel, jammer genoeg werkt de kennisportefeuille niet met volmachten om dit te verhelpen
Onbekend bij landbouwers
Toch hebben de meeste landbouwers de kennisportefeuille nog niet ontdekt volgens DLV en Inagro. Omdat de introductie pas vorig jaar in december gebeurde, is het logisch dat de kennisportefeuille nog moet groeien. De groeimarge is in elk geval nog vrij groot want Vlaanderen telt momenteel 14.830 actieve landbouwers die er gebruik van kunnen maken. “De kennisportefeuille zou nog veel meer onder de aandacht gebracht mogen worden”, klinkt het bij zowel Inagro als DLV.
Het Agentschap Landbouw en Zeevisserij laat daarbij weten dat er momenteel ingezet wordt op een gerichte communicatie: “Op Agriflanders was de kennisportefeuille één van de thema’s op onze beursstand. Ondertussen blijven we landbouwers aanmoedigen om de kennisportefeuille aan te wenden door onder meer een socialemediacampagne en een reportage op PlattelandsTV.”
Inloggen is een drempel
Beide adviesinstanties zien alvast nog enkele verbeterpunten om de groei te stimuleren. “De aanvraag ervan via het e-loket is vrij complex, landbouwers hebben er een handleiding voor nodig. In vergelijking met KRATOS, het vorige adviessysteem, is ook de administratieve verantwoordelijkheid verschoven: waar die vroeger grotendeels bij de dienstverlener lag, ligt ze nu bij de landbouwer zelf”, duidt Bart Verhaeghen, woordvoerder van Inagro.
Dit beaamt ook Druant. “Het inloggen via het paspoort of Itsme loopt bovendien ook niet bij iedereen even vlot. Veel aanvragen binnen het e-loket kunnen daarom via een volmacht door een adviesbureau gebeuren, maar voor de kennisportefeuille is dat jammer genoeg niet mogelijk.”
Bij sensibiliserende adviezen wringt het dat boeren zelf moeten vragen naar kennis, in plaats van die aangeboden te krijgen
Betalen voor sensibiliserend advies
Verhaeghen wijst op nog een andere moeilijkheid: voor sommige landbouwers blijft het lastig om te betalen voor advies dat vooral gericht is op sensibilisering en kennisopbouw. “Het merendeel van onze adviezen zijn daarop gericht en vroeger waren deze bijna altijd gratis. Ook de leveranciers geven heel veel gratis advies. Dus ook al moeten ze slechts 30 procent zelf betalen, blijft het in Vlaanderen onwennig om kennis in te kopen. In Nederland zou men wellicht staan springen voor een systeem met subsidiebedragen van 70 procent”, aldus Verhaeghen.
Volgens hem speelt die gevoeligheid vooral bij de thema’s van het advies. Veel van de adviezen gaan over duurzame wensen van de maatschappij, waar landbouwers dan voor moeten betalen om dit op het bedrijf te kunnen toepassen. “Bij deze soort adviezen wringt het systeem dat de kennisportefeuille vraaggestuurd is. Boeren moeten dus zelf vragen naar kennis, in plaats van die aangeboden te krijgen. Dat ligt anders bij adviezen waar een duidelijke economische return tegenover staat, zoals energie-advies of hulp bij concrete problemen op het bedrijf”, aldus Verhaeghen. “Dit zien we sterk in onze adviezen rond bemestingsstrategie. De economische winst is hier niet onmiddellijk meetbaar, de winst voor bodem- en waterkwaliteit wel. Toen we vroeger nog gratis bemestingsadvies gaven, was het reeds een uitdaging om uitgenodigd te worden aan de keukentafel om hierover te sensibiliseren en te informeren. Nu het betalend is, blijven enkel de meest gemotiveerde landbouwers over.”
Uitbreiding van aanbod
Een ruimer aanbod van adviezen en opleidingen zou ook de interesse mee kunnen aanwakkeren. Inagro kreeg onlangs een nieuw advies erkend bij het Agentschap: de routeplanner melkvee, die samen met de landbouwer mogelijke toekomstkeuzes voor het bedrijf in kaart brengt. Op korte termijn zal Inagro geen extra adviezen aanbieden binnen de kennisportefeuille. “We kijken eerst hoe de communicatie errond en de vraag zich ontwikkelen,” klinkt het. Bij DLV (United Experts) staat alvast wel een uitbreiding van het adviesaanbod gepland en ook MCC-Vlaanderen heeft ambitie om nog meer diensten aan te bieden. “Eentje zit zelfs al in de pijplijn”, aldus MCC.
