Vormingscentrum Landwijzer verliest grotendeels subsidies voor zij-instromers
nieuwsDoor een hervorming in de subsidiëring van de naschoolse landbouwvorming waarbij de focus vooral ligt bij landbouwers die een opleiding wensen, verliest het vormingscentrum Landwijzer meer dan de helft van zijn overheidstoelages. Landwijzer heeft voornamelijk zij-instromers die een opleiding wensen. “Hierdoor kunnen we de Vlaanderens enige volwaarwaardig opleiding voor nieuwe bioboeren in zijn huidige vorm niet verderzetten”, meent Landwijzer. “Het verlies zou een zware klap zijn voor de hele landbouwsector en staat haaks op de eigen Vlaamse beleidsdoelstellingen.” In een open brief roepen meer dan 3.000 middenveldorganisaties, academici, bedrijven en burgers Vlaams minister van Landbouw en Omgeving Jo Brouns (cd&v) op om via structurele financiering de toekomst van de biolandbouwopleiding te waarborgen.
Al meer dan 27 jaar richt Landwijzer zich op wie professioneel wil starten in de biosector. Daarnaast biedt het centrum ook vormingen aan voor actieve professionals die hun kennis over agro-ecologie, biologische en biodynamische landbouw willen verbeteren. “Onze afgestudeerden hebben bijgedragen aan de start of verderzetting van meer dan 150 biolandbouwbedrijven verspreid over heel Vlaanderen, wat overeenkomt met ongeveer een kwart van alle biolandbouwbedrijven”, aldus Landwijzer.
“De interesse in de startersopleiding groeit bovendien nog steeds. In september 2024 hebben 45 nieuwe cursisten zich aangemeld. Wij zijn op heden in Vlaanderen de enige volwaardige landbouwopleiding die starters vanaf nul in de biologische landbouw voorbereidt. Om dit te realiseren geven we naast de bedrijfseconomische A- en B-cursussen, wat voornamelijk bedrijfseconomie en wetgeving inhoudt, ook technische vakkennis in de opleiding. In deze lessen konden we het noodzakelijke praktische zowel via lessen als stages aanleren aan deze nieuwkomers”, legt Siebe Keirse van Landwijzer uit.
Voor het aanbieden van deze beroepsopleiding kan Landwijzer al meer dan 20 jaar rekenen op financiële ondersteuning. “De subsidies bestaat voor 57 procent uit Vlaams budget en voor 43 procent uit Europees budget, via het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB)”, duidt Keirse. Maar door een nieuw subsidiereglement zag het vormingscentrum een aanzienlijke deel van zijn middelen begin dit jaar verdwijnen.
Landwijzer snoeide ondertussen in de ondersteunende stages en zag zich genoodzaakt om lesonderdelen te schrappen. “Zelfs na deze besparingsoefening kijken we nog steeds tegen een aanzienlijk financieel tekort aan”, aldus Landwijzer. Het Agentschap Landbouw en Zeevisserij zegde recent nog wel een eenmalige projectfinanciering toe, maar door het tijdelijk karakter is dit volgens Landwijzer geen structurele oplossing. “De eenmalige financiering is zelfs op korte termijn ontoereikend om het hoofd boven water te houden, daarnaast brengt het ook extra werklast met zich mee bovenop de organisatie van de beroepsopleiding”, luidt het.
Bachelors en graduaten met de afstudeerrichting Landbouw in de lift
10 september 2024Wat is veranderd aan het subsidiereglement?
“Na 20 jaar werd de subsidieregeling voor naschoolse vorming hervormd waarbij er nu een grotere deel van de koek gaat naar landbouwers die opleiding en advies wensen”, duidt de woordvoerder van minister Brouns. “Nieuwe zij-instromers zijn nog altijd een doelgroep van de naschoolse vorming, maar het is niet de bedoeling dat het over een quasi voltijdse opleiding gaat, wat bij Landwijzer in de praktijk wel het geval is.”
“Het is erg teleurstellend dat de focus nu vooral gelegd wordt naar actieve landbouwers die een opleiding wensen", reageert Keirse. "De maatschappij vraagt nochtans om meer. Decennialang zien we bedrijven verdwijnen. Vorig jaar waren nog maar 21.000 landbouwbedrijven actief. Daar moeten we iets aan doen. We vinden het alarmerend dat de landbouwminister zijn sector ziet leeglopen en toch de keuze maakt om de steun voor naschoolse vorming enkel en alleen te voorzien voor de steeds kleiner wordende groep die nog overblijft. De vergrijzing is enorm, als Vlaanderen wil werken aan de instroom zal ze dit op alle terreinen moeten doen. Dan moeten ook diegenen die zich aangesproken voelen tot het beroep, maar er niet in opgegroeid zijn, tenminste ook een beroepsopleiding kunnen volgen die hen met de zij-instroom kan helpen. En dat geldt ook voor de gangbare landbouwsector. We hopen dat de minister dit alsnog inziet en dit zo snel als mogelijk kan rechtzetten.”
"Dit beleid zou voor ons betekenen dat er enkel nog gericht kan worden op de ongeveer 600 bestaande biolandbouwbedrijven. We willen zeker ook gangbare landbouwers helpen omschakelen naar biologische landbouw, maar tot nu toe zien we hen nauwelijks instromen.” Al zijn er wel uitzonderingen, geeft Keirse mee. “Af en toe verwelkomen we een boerenzoon of -dochter die de stap zet, maar hun aantal is nog steeds klein. Vijf jaar geleden zagen we dit nauwelijks, en hoewel de trend positief is, gaat het proces traag.”
Het kabinet van Brouns gelooft dat Landwijzer met zijn concrete ervaringen in agro-ecologie en biologische landbouw wel een rol kan spelen in de nieuwe invulling. “We zien hen een rol spelen om ook gangbare landbouwers te begeleiden die hun agro-ecologische kennis willen bijspijkeren. Daarom hebben we hen ook via een projectsubsidie willen helpen om die transitie te maken. Daar is Landwijzer op ingegaan, maar het geld werd nog niet volledig opgevraagd.”
Open brief
De hele situatie leidt tot onbegrip bij een breed netwerk van sympathisanten. In een open brief luiden ze nu de alarmbel. “Vlaanderen kan zich om verschillende redenen de afbouw of het verlies van zijn enige beroepsopleiding biolandbouw niet permitteren”, stelt Koen Doggen, zaakvoerder van biologisch tuinbouwbedrijf Moesland in Zwijndrecht en één van de initiatiefnemers van de open brief. “Een opleiding biolandbouw is eerst en vooral essentieel om de Vlaamse landbouwsector te verduurzamen. Het ontmantelen ervan staat bovendien haaks op de doelen die Vlaanderen zelf zegt na te streven.”
Doggen verwijst in zijn brief naar het Vlaamse engagement van vorig jaar om de biolandbouw te laten groeien tegen 2027 van 1,6 procent naar vijf procent van het landbouwareaal. “En enkele maanden geleden stelde de nieuwe Vlaamse regering in haar regeerakkoord zelfs een versnelde groei van agro-ecologische, circulaire en biologische landbouw voorop”, luidt het. “Daarnaast speelt het vormingscentrum ook een cruciale rol in het overstijgen van tegenstellingen tussen landbouw en natuur. Talrijke beleidsmakers en administraties pleiten voor het versterken van de synergie tussen landbouw en natuur. Landwijzer brengt die ambitie al jaren in de praktijk door een landbouwvisie en -praktijk te onderwijzen met ecologie en duurzaamheid als basis. Een afslanking of verlies van Landwijzer zou een aderlating zijn in de ambitie om landbouw en natuur dichter bij elkaar te brengen.”
De ondertekenaars van de open brief vragen de Vlaamse regering om opnieuw langetermijnzekerheid en structurele financiering te voorzien van Landwijzer, en in het bijzonder de beroepsopleiding biolandbouw te koesteren. Daarnaast roepen ze ook op om de opleiding niet te beperken tot vorming inzake bedrijfseconomie en wetgeving, maar ook het belang te onderschrijven van technische en persoonlijke ontwikkeling en dus uitgebreide stagemogelijkheden en -begeleiding. Tot slot wordt gepleit om een overleg hierrond de starten tussen Brouns en minister van Onderwijs Zuhal Demir (N-VA), en hun bevoegde agentschappen en departementen, om te bekijken wie welke verantwoordelijkheid kan opnemen op zowel korte als op langere termijn.
