"Kansen maar ook knelpunten voor bioteelt suikerbieten"

Bio zoekt Keten ziet heel wat mogelijkheden voor de biologische teelt van suikerbieten in ons land, en bij uitbreiding in heel Europa. Vandaag wordt er op zo’n 5.000 à 6.000 hectare biologische suikerbieten geteeld in de EU, terwijl er jaarlijks het equivalent aan 19.000 hectare biobieten wordt ingevoerd aan biologische rietsuiker. Grootste knelpunt bij de teelt vormt echter de onkruidbestrijding. Ondanks de vooruitgang in mechanische onkruidbestrijding, blijven de machines vaak nog te duur voor de laag salderende teelt van suikerbieten.

In maart gaf de Tiense Suikerraffinaderij aan dat het biologische suikerbieten wil gaan verwerken. Ook in andere Europese landen merkt Bio zoekt Keten, dat de ketenontwikkeling in de biologische sector ondersteunt, in toenemende mate interesse in de verwerking van biobieten. Net zoals de vraag naar biologische landbouwproducten jaarlijks groeit met gemiddeld zo’n tien procent, neemt ook de vraag naar biosuiker toe. In 2015 importeerde de EU 170.000 ton biologische rietsuiker. Om een gelijkaardig volume aan bietsuiker te produceren, zou er ongeveer 19.000 hectare biologische bieten nodig zijn, gerekend met een opbrengst van 50 ton bieten per hectare en 18 procent suiker.

Vandaag is Duitsland de grootste producent van biologische suikerbieten, met een areaal van 2.300 hectare. Zo’n 250 landbouwers telen deze biobieten. Ook in Oostenrijk worden al tien jaar lang biologische suikerbieten geteeld en verwerkt. Afgelopen jaar kende de teelt ervan een sterke opmars, goed voor zo’n 1.700 hectare, wat van Oostenrijk een belangrijk productieland maakt. Op de derde plaats komt Zwitserland met een areaal dat beduidend kleiner is. Het totaal in heel Europa komt naar schatting op zo’n 5.000 à 6.000 hectare.

Het grootste knelpunt voor de biologische teelt van suikerbieten is de onkruidbestrijding. Doordat het bietengewas maar langzaam dichtgroeit, is de onkruidbestrijding niet eenvoudig. “Hoewel er heel wat ontwikkeling en vooruitgang is in de mechanische onkruidbestrijding, blijven machines vaak nog te duur. Bovendien blijven er nog 100 tot 200 uren manueel – en dus duur – wiedwerk nodig”, weet Bio zoekt Keten. Om de teelt sneller van start te doen gaan en zo de onkruidbestrijding te vergemakkelijken, wordt er geëxperimenteerd met het planten van bieten in plaats van ze te zaaien. Dit zou ook zorgen voor een aantal extra groeidagen, wat het suikergehalte van de bieten ten goede komt. Daarnaast speelt ook de rassenkeuze een belangrijke rol: ze moeten een goede ziekteresistentie hebben.

Op vlak van verwerking stellen zich ook een aantal problemen. Zo moeten de biobieten afgescheiden van de gangbare bieten verwerkt worden. In de praktijk betekent dit meestal dat ze als eerste door de fabriek opgehaald en verwerkt worden. Het areaal is vandaag nog vaak te klein om langer dan enkele dagen biologische bieten te verwerken. Gecombineerd met het later planten van biobieten zorgt dit ervoor dat de suikergehaltes vaak lager blijven. Dat komt bovenop een opbrengst die sowieso al een stuk lager ligt dan in de gangbare teelt. De biobieten aan het einde van de campagne verwerken, is volgens Bio zoekt Keten geen optie omdat ze het door ziekten zoals vergelingsvirus, rhizoctonia en cercospora zo lang niet uithouden.

Waar de opbrengst in de gangbare teelt gemiddeld 75 toen bieten per hectare bedraagt, ligt die voor biobieten gemiddeld op 50 ton per hectare. De prijzen per ton schommelen tussen de 90 en 100 euro per ton, ook afhankelijk of het gaat om een contract voor één of meerdere seizoenen. Wel wordt een prijsstijging verwacht tot 110 euro per ton.

Gebruikmakend van de ervaringen die de Südzuckergroep heeft met het telen en verwerken van biologische suikerbieten wil de Tiense Suikerraffinaderij in ons land gaan voor een snelle introductie. In 2018 vonden de eerste veldproeven plaats. “Op een kleine oppervlakte doen we dit jaar ervaring op en peilen we naar de interesse bij de landbouwers”, vertelt Erwin Boonen, directeur landbouwgrondstoffen bij de Tiense Suikerraffinaderij. Komend seizoen wil de Tiense gaan voor de echte opstart van de teelt en verwerking. In eerste instantie zullen de bieten in Duitsland verwerkt worden tot wanneer het volume voldoende groot is om de verwerking tot suiker in België te realiseren.

Ook heeft de nieuw op te richten Waalse coöperatieve suikerfabriek in Feluy interesse in biobieten. Sowieso valt op dat de interesse bij Waalse boeren voor de biologische suikerbietenteelt groter is dan die van hun Vlaamse collega’s omdat zij zich eerder lijken toe te leggen op de teelt van groenten en aardappelen. Ook in Nederland onderzoekt men de mogelijkheden voor biologische suikerbietenteelt. In Frankrijk hebben in 2017 al een aantal experimenten plaatsgevonden, maar de suikerfabrieken lijken er vandaag niet aangepast aan de beperkte schaalgrootte van de biosector. In Italië hebben een coöperatie van suikerbiettelers en een fabriek een samenwerkingsovereenkomst afgesloten om volgend jaar met de bioteelt aan de slag te gaan.

Meer informatie: Biologische suikerbieten bieden nieuwe mogelijkheden