Kanselier Schroder wil radicale EU-hervorming

Twee dagen voor de Belgische regering haar programma voor het EU-voorzitterschap bekend maakt, bracht de Duitse kanselier Gerhard Schröder zijn plannen voor een drastische hervorming van de Europese Unie naar buiten. Volgens een lek in het weekblad Der Spiegel wil Schröder de ministerraad omvormen tot "statenkamer" naar Duits model. De Europese commissie zou een Europese regering moeten worden, terwijl het Europees parlement dan weer voor het volledige Europese budget bevoegd zou zijn.

In diverse hoofdsteden ontlokte het plan reeds reacties. Terwijl de woordvoerder van de Europese commissie positief reageerde, overheersten in Britse regeringskringen vooral de terughoudende commentaren. De Belgische regering hulde zich tot dusver in stilzwijgen. Het opmerkelijk initiatief van de Duitse kanselier wordt ongetwijfeld een belangrijk stuk in het dossier Verklaring van Laken.

De ideeën van Schröder zijn nog geen Duits regeringsstandpunt. De kanselier moet eerst het fiat van een congres van zijn partij krijgen, vooraleer hij ermee naar een Europese raad kan. Dat congres is in de herfst gepland. Volgende week vergaderen in Berlijn echter de Europese socialisten en het ligt voor de hand dat het één van de blikvangers van het congres wordt. De driedaagse in Berlijn wordt des te interessanter omdat ook premier Tony Blair en de Franse eerste minister Lionel Jospin er verwacht worden.

Zowel de timing als de inhoud van de voorstellen van Schröder zijn opmerkelijk. Voor de Britse regering is het moment eerder ongelukkig. Op 7 juni zijn er allicht parlementsverkiezingen en de regering-Blair is momenteel niet gediend met al te gedurfde Europese voorstellen. Schröders plannen zijn inderdaad opmerkelijk. Als ze worden aanvaard, zou het binnen de Europese instellingen machtsverschuivingen tot gevolg hebben. Ondermeer ten gunste van het Europees parlement. Momenteel is dat niet bevoegd voor het landbouwbudget dat nochtans 46 procent van de totale Europese begroting voor zijn rekening neemt.

Het blijft voorlopig gissen wat Schröder precies onder Europese regering en "statenkamer" verstaat. Maandagnamiddag waren er nog geen teksten beschikbaar die daarover klaarheid brachten. Duidelijk is wel dat de Duitse kanselier geen plaats voor de nationale parlementen in een aparte kamer voorziet. Interessant is verder dat Schröder op zijn beurt Europese bevoegdheden terug naar de lidstaten, zoniet de regio's wil overhevelen. Er zijn hier vele miljarden mee gemoeid en de Duitse deelstaten voeren al geruime tijd campagne tegen de "voogdij" van Brussel.

Daarmee krijgt het debat over de "Kompetenzordnung", één van de centrale punten in het debat rond de Verklaring van Laken, nieuw voedsel. Volgens premier Guy Verhofstadt (VLD) wordt dit de koevoet waarmee een doorbraak in de Europese integratie geforceerd kan worden. Het valt trouwens op dat de voorstellen van Schröder parallel lopen met de plannen die premier Verhofstadt vorig jaar in het Egmontpaleis verdedigde.

De enige regeringsleider die namiddag op de plannen van Schröder commentaar leverde, was de Oostenrijkse kanselier Wolfgang Schüssel. Hij reageerde erg voorzichtig en benadrukte dat zijn land van geen Europese superstaat wil weten. Daarnaast zei hij dat sommige voorstellen van Schröder op instemming van Oostenrijk konden rekenen. In Londen maakte de conservatieve oppositie brandhout van het plan-Schröder, maar ook de Liberal Democrats die nochtans pro-Europees zijn, waren weinig enthousiast. Ze hadden het over "a government too far". De woordvoerder van Blair bleef dan weer op de vlakte. Hij verheugde zich over de Duitse bijdrage in het debat over de Europese toekomst. De Daily Mail vond dan weer dat Berlijn dat debat kaapte. "De plannen van Schröder, aldus de tabloïd, zullen het vermoeden dat Duitsland Europa wil domineren, nieuw voedsel geven".