Kan peilgestuurde drainage polderlandbouw wapenen tegen droogte?
nieuwsDroogteperiodes volgen elkaar steeds sneller op en ook verzilting zet de polderlandbouw onder druk. Waterbeheer wordt daardoor een cruciale hefboom voor landbouwers. Peilgestuurde drainage wordt vaak genoemd als een mogelijke oplossing, maar over de werking ervan op zware kleigronden bestond tot nu toe weinig praktijkkennis. Vier jaar praktijkonderzoek van Inagro binnen het VLAIO-traject OP-PEIL brengen daar nu meer duidelijkheid in.
Bij peilgestuurde drainage wordt het grondwaterpeil actief gestuurd, in tegenstelling tot het klassieke systeem waarbij water continu afvloeit. Het doel is dubbel: in droge periodes blijft water langer beschikbaar voor de gewassen, terwijl het in natte periodes of bij specifieke werkzaamheden, zoals bodembewerking of zaaien, gecontroleerd kan worden afgevoerd.
Meer water in winter en voorjaar
Op zware kleigronden blijkt peilgestuurde drainage vooral voordelen te bieden in natte periodes. Het effect was het duidelijkst in de winter en het vroege voorjaar, met een betere infiltratie en een hogere bodemvochtreserve bij de start van het groeiseizoen. Daardoor kan een landbouwer in het voorjaar één tot twee irrigatiebeurten uitsparen, afhankelijk van de omstandigheden.
Tijdens langere droge periodes verdwijnt die waterbuffer echter relatief snel. “Omdat kleigronden water slecht doorlaten, wordt de waterbuffer na een lange droogteperiode ook moeilijk en traag opnieuw aangevuld”, legt Bert Everaert, praktijkonderzoeker Bodem bij Inagro, uit. De landbouwkundige meerwaarde blijft daardoor in de zomer beperkt. “Dat het vastgehouden water relatief snel verdwijnt, zien we bij alle bodemtypes, maar nu hebben we dit ook duidelijk vastgesteld op kleigronden”, besluit Everaert.
Beperkte invloed op opbrengst en verzilting
Peilgestuurde drainage kan helpen om het voorjaar vochtiger te starten en waterstress te beperken, maar is tegelijk geen wondermiddel voor hogere opbrengsten of een structurele aanpak van verzilting.
Over de volledige onderzoeksperiode bleven de opbrengstverschillen tussen peilgestuurde en klassieke drainage beperkt. Alleen in een droger voorjaar werd bij wintertarwe een lichte meeropbrengst vastgesteld. Peilgestuurde drainage garandeert dus geen hogere opbrengsten, maar draagt wel bij aan een stabielere bodemvochttoestand.
Ook op het vlak van verzilting zijn de effecten beperkt. Peilgestuurde drainage verandert weinig aan de dynamiek tussen zout en zoet grondwater. Het extra zoete water kan wel tijdelijk helpen om zoutstress bij groeiende gewassen uit te stellen, maar biedt geen structurele oplossing voor het verziltingsprobleem.
We zouden peilgestuurde drainage zeker aanraden in de polders, maar elk perceel is anders. De lokale omstandigheden en het beheer maken het verschil
Goed beheer en perceelkennis maken het verschil
Peilgestuurde drainage werkt alleen optimaal bij een nauwkeurig beheer van het waterpeil. Een te hoog peil kan leiden tot natte percelen, structuurschade en opbrengstverlies. “De marges bij zware kleigronden zijn kleiner dan bij beter waterdoorlatende bodemtypes zoals zand- of zandleemgronden. Correct peilbeheer en tijdig ingrijpen zijn daarom essentieel”, klinkt het bij Inagro.
Volgens Everaert is peilgestuurde drainage vooral geschikt voor landbouwers die actief met de waterhuishouding van hun bodem willen bezig zijn. “We zouden peilgestuurde drainage zeker aanraden in de polders, maar elk perceel is anders. De lokale omstandigheden en het beheer maken het verschil.”
Ook de interactie met het poldernetwerk speelt een belangrijke rol. Het beheer van de waterlopen door polderbesturen bepaalt mee hoe efficiënt peilgestuurde drainage kan functioneren. Op percelen waar al een verzameldrain of moerbuis aanwezig is, ziet Inagro duidelijke kansen voor peilgestuurde drainage. “Waar drainagebuizen apart in de gracht uitkomen, kan het dan weer interessant zijn om die situatie zo te laten, zodat infiltratie vanuit de gracht naar het veld mogelijk blijft.”
De conclusie van het praktijkonderzoek is dan ook genuanceerd: peilgestuurde drainage is een waardevol instrument binnen het waterbeheer in polders, maar geen universele oplossing. Maatwerk, actief beheer en afstemming met het polderwatersysteem zijn cruciaal om er echt voordeel uit te halen.
Bron: Eigen berichtgeving
