Hoogste EU-aanklager: “In heel Europa subsidiefraude”
nieuwsDe grootschalige fraude met landbouwsubsidies reikt veel verder dan Griekenland alleen. Dat vertelt het hoofd van het Europees Openbaar Ministerie (EOM) Laura Codruța Kövesi. Subsidiefraude komt volgens Kövesi voor in bijna alle lidstaten, het verschil zit hem vooral in de omvang. De landbouwsubsidies van de Europese Unie zouden een aantrekkelijk doelwit zijn voor corruptie, aangezien ze een derde van de totale EU-begroting uitmaken. Maar het gaat niet alleen landbouwsubsidies. Ook andere subsidievormen, zoals onderwijs- en coronasteun, zijn vaak onterecht toegekend.
Europa loopt naar schatting 50 miljard euro (58 miljard dollar) per jaar mis door belasting- en douanefraude. Dat zijn momenteel de meest aantrekkelijke criminele activiteiten in de EU. Dat zei Kövesi op een persconferentie aan de Griekse haven Piraeus. De hoogste Openbaar Aanklager van de EU zegt dat er een hardere aanpak nodig is.
De keuze voor Griekenland om de persconferentie te geven, is niet toevallig. Zo kreeg het land een paar maanden geleden nog een boete opgelegd door de Europese Commissie van bijna 400 miljoen euro wegens grootschalig wanbeheer van landbouwsubsidies. Zowat 100 personen zouden zes jaar lang systematisch Europese steun hebben opgestreken voor weilanden die ze niet bezaten of voor landbouwmaatregelen die nooit werden uitgevoerd. Ook de bevoegde Griekse overheidsinstantie wordt aangeklaagd omdat ze ontoereikende controles heeft uitgevoerd.
Fraude met landbouwsubsidies neemt niet alleen gemeenschapsgeld weg, het zorgt er ook voor dat deze middelen niet meer terechtkomen bij legitieme landbouwers. Zo zei Kövesi dat ze een brief had ontvangen van een Griekse boer die beweerde dat eerlijke aanvragers werden uitgesloten van EU-fondsen omdat anderen deze bekomen hadden via omkoping.
Italiaans fraudenetwerk
Maar de fraudezaken stoppen niet aan de Griekse landsgrenzen. In Italië worden 48 personen verdacht van een criminele samenzwering om 20 miljoen aan EU-landbouwfondsen te ontfutselen. Dat meldt de EOM dinsdag. 17,2 miljoen euro aan landbouwsubsidies zijn nu bevroren in het kader van het onderzoek. De "landbouwers" probeerden het GLB-plafond van 500.000 euro per aanvrager van het Landbouwgarantiefonds (ELGF) te omzeilen door de activa van een landbouwbedrijf te verdelen over 12 lege vennootschappen.
Binnen datzelfde onderzoek kwam ook aan het licht hoe men steun aanvroeg voor 'begrazingsactiviteiten' die nooit hebben plaatsgevonden. Om de schade aan de EU-begroting te compenseren, zijn er naast het bevriezingsbevel van 17,2 miljoen euro ook percelen grond, appartementen en villa's in beslag genomen en bankrekeningen bevroren. Daarnaast zijn 8.590 basisbetalingsrechten in het kader van het GLB in beslag genomen, ter waarde van vier miljoen euro.
Roemeense schapenboeren en corrupte ambtenaren
In Roemenië is er eveneens een georganiseerde fraudezaak aan het licht gekomen. Daar zijn dinsdag vier verdachten, waaronder drie ambtenaren, voor de rechtbank van Timiș aangeklaagd voor een criminele constructie waarmee op frauduleuze wijze 2,2 miljoen euro aan EU-subsidies voor weidegronden is verkregen.
Eén van de verdachten is een schapenhouder die een groot landgoed in Roemenië bezit. Volgens het onderzoek heeft hij een criminele constructie opgezet om EU-subsidies te verkrijgen voor weidegronden die niet in aanmerking kwamen voor financiering. Tussen 2018 en 2023 zou de schapenhouder werknemers hebben ingezet om weilanden te identificeren en te pachten die hij niet in eigendom had, en deze te registreren op naam van zijn ouders en een bedrijf dat hij controleerde, om zo op frauduleuze wijze EU-middelen te verkrijgen. Om dit ongemerkt te laten passeren zou hij ook enkele ambtenaren onder de arm hebben genomen. De verdachte heeft zo ongeveer 2,2 miljoen euro aan landbouwmiddelen verkregen.
Letse Plattelandsontwikkeling
In Letland is eveneens het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO) misbruikt. Het gaat hier om twee landbouwontwikkelingsprojecten, waarbij de bouwwerkzaamheden via fictieve aanbestedingen waren gegund aan bedrijven die heimelijk door de exploitant werden gecontroleerd, wat in strijd is met de aanbestedingsregels. Om de zwendel te verhullen, produceerde de exploitant valse documenten en regelde hij fictieve financiële transacties.
Tijdens de procedure werden de verduisterde bedragen terugbetaald aan de Letse dienst voor plattelandsontwikkeling. De veroordeelde exploitant en het begunstigde bedrijf mogen gedurende drie jaar niet deelnemen aan projectoproepen. Deze veroordeling is het resultaat van een schikking op basis waarvan de exploitant werd veroordeeld tot een boete van 75.480 euro. De rechtspersoon werd onderworpen aan een dwangmaatregel van 425.500 euro.
Lang niet alleen landbouwsubsidies geviseerd
Landbouwsubsidies zijn voor alle duidelijkheid niet het enige doelwit van georganiseerde fraudeurs. In Tsjechië zijn er 280.000 euro aan subsidies, waarvan 85 procent EU-middelen, ontvreemd voor het organiseren van drie zomerkampjes en andere buitenschoolse activiteiten die nooit hebben plaatsgevonden. Een ander geval in Tsjechië betreft een Europese subsidiefraude van 250.000 euro voor de fictieve verbouwing van een schoolkeuken.
Zo gaat het door. In Slovenië hebben bedrijven 255.000 euro ontfutseld uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) voor de aanschaf van Covid-19-beschermingsmiddelen. Mondmaskers en ander gerei dat nooit is aangekocht. Werk genoeg dus voor het EOM, want de cases die vermeld worden in dit artikel zijn niet eens een volledige oplijsting van alle zaken waar het Europees Openbaar Ministerie sinds september mee naar buiten is getreden.
"Geen veilige havens"
“We willen de criminelen achter deze grootschalige fraude een krachtige boodschap sturen: de spelregels zijn veranderd, er zijn geen veilige havens meer voor jullie”, zei Kovesi tegen verslaggevers in Piraeus. “We moeten terugvechten als Europeanen.”
Het Openbaar Ministerie heeft een reeks fraudezaken onderzocht die Griekenland op zijn kop hebben gezet, waaronder een zaak met de naam “Calypso” waarbij bendes betrokken waren die zich uitstrekten van China tot ten minste 14 EU-landen en die opereerden vanuit Piraeus.
Het bureau heeft meer dan 2.400 zeecontainers in beslag genomen in de haven, die voor het grootste deel eigendom is van het Chinese COSCO. Dit is de grootste inbeslagname tot nu toe in de EU. De bendes zouden de waarde van goederen die vanuit China de EU binnenkwamen te laag hebben opgegeven, wat sinds 2017 heeft geleid tot een verlies aan btw-inkomsten en invoerrechten van ongeveer 800 miljoen euro.
"Nood aan meer middelen"
Gezien de omvang van de fraude vraagt Kövesi meer personeel en middelen om fraude over de landsgrenzen heen op te sporen. “Er is geen enkel land dat schoon is. Iedereen heeft te maken met corruptie en financiële fraude”, zei ze.
Bron: Politico / Reuters
Beeld: eppo.europa.eu
