Dierenrechtenorganisaties tandeloos na uitspraak Hof? "Er valt een mouw aan te passen"

In een uitspraak vorige maand over een zaak van vermeende dierenmishandeling in het West-Vlaams slachthuis van Verbist, stelt het Hof van Cassatie dat het beschermen van dierenwelzijn geen collectief belang is dat een burgerlijke rechtsvordering toelaat. "Het Hof van Cassatie oordeelt dat verenigingen die opgericht zijn met als enkel doel de bescherming van dierenrechten, niet bij een burgerlijke rechter terecht kunnen met als enige argument dat er afbreuk wordt gedaan aan dierenrechten", aldus Jacobs. Om bij een burgerlijk rechter een klacht in te dienen, moet er sprake zijn van een algemeen belang.

Milieuorganisaties dienen bijvoorbeeld een algemeen belang als ze strijden voor biodiversiteit of de kwaliteit van lucht en water. Bij inbreuken tegen de milieuwetgeving kunnen ze hiervoor ook naar de rechter stappen. “Dit maakt het Verdrag van Aarhus uit 1998 duidelijk, ”, zegt rechtswetenschapper Simon Van Eekert (KU Leuven) in De Standaard. “Sinds 2018 staat ook letterlijk in de wet dat verenigingen die ‘opkomen voor fundamentele vrijheden en rechten, gewaarborgd in internationale verdragen’ rechtszaken in een algemeen belang mogen aanspannen om die algemene doelen te bereiken.

Impact

Wordt het in de toekomst nu beduidend moeilijker voor organisaties die opkomen voor dierenwelzijn, om dierenmishandeling aan te klagen? Eerst en vooral zijn uitspraken van het Hof van Cassatie niet bindend voor andere rechters. Rechters mogen daartegenin gaan, maar als hun uitspraak voor Cassatie komt, lopen ze het risico dat die vernietigd wordt.

“Door het maatschappelijk doel in de statuten van een organisatie als Animal Rights breder te maken dan dierenrechten alleen en bijvoorbeeld dieren en natuur als een integraal geheel te beschouwen, hebben ze mogelijks een algemeen belang volgens de rechtspraak”, duidt Jacobs alvast als eventuele piste voor de huidige dierenrechtenorganisaties. “Het zal nog een kwestie worden voor hun advocaten maar daar valt zeker een mouw aan te passen.”

Verder kan nog steeds naar het Grondwettelijk Hof gegaan worden met klachten over dierenwelzijn. Doordat dierenwelzijn onlangs in de Belgische Grondwet onder artikel 7bis werden geschreven, zou een inbreuk aan de hand van grondrechten in samenhang met artikel 7bis aangevochten kunnen worden. Daar heeft het Hof van Cassatie helemaal niets over gezegd of geoordeeld. "Er kan wel nog degelijk rechtspraak uit de grondwetswijziging vloeien”, bevestigt Jacobs. “Het Hof herhaalde wat er in de Kamer werd besproken en zo ook meegenomen werd in de Grondwet: dat er geen subjectieve rechten aan de organisaties worden verleend door dierenwelzijn in de Grondwet te schrijven. Het Hof van Cassatie heeft helemaal niets gezegd dat een rechter de bepaling in 7bis niet meer zou mogen meenemen in de afweging bij beslissingen over andere grondrechten. Dat blijft dus gewoon zo.”