Heeft de landbouwgrondstoffenmarkt baat bij regulatie?

De Tijd vroeg voedingsbedrijven en marktspecialisten of beleggen in grondstoffen immoreel, dan wel nuttig is. Twee fondsbeheerders zijn het met elkaar oneens of het effect van regulatie vooral positief (meer transparantie), dan wel louter negatief (minder liquide markt) zal zijn. OESO vond geen bewijs dat speculatie in 2008 de oorzaak was van de zeepbel. VN-rapporteur Olivier De Schutter spreekt van een "te liquide grondstoffenmarkt".

De onderzoekers Scott Irwin en Dwight Sanders onderzochten in opdracht van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) de voedselcrisis in 2008. Zij vonden geen bewijs dat speculatie in landbouwgrondstoffen de zeepbel veroorzaakte. Irwin en Sanders beroepen zich op statistisch bewijs om te ontkrachten dat speculatie de prijsvolatiliteit vergroot. Forse prijsstijgingen van landbouwproducten zijn volgens hen te wijten aan andere factoren zoals vraagstijgingen, weersextremen en biobrandstoffen.

Speciaal VN-rapporteur voor het recht op voedsel Olivier De Schutter vindt speculatie op zich geen probleem, maar hij is overtuigd dat er te veel liquiditeit is in de grondstoffenmarkt. "De balans tussen de fysieke en financiële markt is totaal verstoord", zegt hij in De Tijd. Het aantal financiële transacties op de landbouwgrondstoffenmarkt is de voorbije jaren dermate toegenomen dat De Schutter veel marktspelers een puur financiële logica toedicht en geen reële interesse in de landbouwmarkt. Hij illustreert dat met de waarde van de handel in landbouwgrondstoffen op de Chicago Mercantile Exchange, die 46 keer hoger ligt dan de jaarlijkse tarweproductie.

De Schutter vindt dat we iets moeten ondernemen, maar gelooft niet in het voorstel van G20-voorzitter Nicolas Sarkozy om marktregulatoren positielimieten in te laten stellen. "Prijsmanipulatie is het gevolg van kuddegedrag van een groot aantal actoren, niet van één partij die een excessieve positie inneemt", meent hij.

Investeringsfondsen helpen naar eigen zeggen de landbouwgrondstoffenmarkt juist vooruit. "Voor elke positie die een partij inneemt, is er een tegenpartij nodig. Meer spelers betekent meer kansen op een goede prijs", is hun redenering. Alexander Roose, grondstoffenspecialist bij het beurshuis Petercam, vreest dat het voorstel van Sarkozy de algemene volatiliteit nog eerder zal doen toenemen. "Minder speculanten en bijgevolg minder tegenpartijen resulteren in een minder liquide markt."

Dat prijsstijgingen met fundamentele factoren te maken hebben en regulatie zou kunnen eindigen met hogere prijzen, vreest ook Boris Cukon, fondsbeheerder van het Fuchs Global Natural Recources Fund. Toch is hij voorstander van regulatie omdat het verschil tussen de fysieke en financiële markt zo groot is, dat transparantie volgens hem noodzakelijk is.