Grootse zoektocht naar duurzaam Vlaams voedselsysteem

Een planeet met een groeiende wereldbevolking en een veranderend klimaat vraagt om nieuwe modellen voor landbouw en voedsel. Partners uit bedrijfswereld, middenveld, overheid en universiteit maken die zoektocht voor het Vlaamse landbouw- en voedingssysteem concreet, onder de noemer 'The New Food Frontier'.

"We zoeken wegen naar een duurzamer landbouw- en voedingssysteem", verklaren de initiatiefnemers uit landbouw- en voedingsbedrijven, onderzoeksgroepen, universiteiten, overheidsagentschappen en belangengroepen. Onder meer de K.U.Leuven, de federatie van de Belgische voedingsindustrie FEVIA, Boerenbond, de Vlaamse overheid, het Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling (VODO), onderzoeksinstelling VITO en Vredeseilanden zijn er bij betrokken.

Het Vlaamse landbouw- en voedingssysteem staat voor een groot aantal uitdagingen. Het gaat onder meer om de schaars­te aan natuurlijke hulpbronnen, energie en water, de klimaatproblematiek, de noodzaak om de relatie stad-platte­land te herdenken, onevenwichten en prijsvorming in de voedingsketen, het afnemend aantal land- en tuinbouwbedrijven, het toenemend kapitaalintensieve karakter van de Vlaamse landbouw, de relatie tussen voeding en gezondheid, de persistentie van de honger in de wereld en de grote verliezen van voeding.

Vraag is nu hoe het landbouw- en voedingssysteem toekomstgericht kan inspelen op die uitdagingen. Vlaanderen is momenteel een topregio op vlak van de economische prestaties van haar landbouw- en voedingssysteem. Dat is een resultaat van het ondernemerschap in de sector en de goed ontwikkelde ondersteuning van onderzoek en onderwijs, de vruchtbare bodem, het goede klimaat en de gunstige ligging van Vlaanderen. "Maar meer nog dan vandaag zal ons landbouw- en voedingssysteem moeten bijdragen tot de levenskwaliteit van producenten en burgers/consumenten en in het algemeen tot een meer rechtvaardige en duurzame samenleving", beseffen de initiatiefnemers van The New Food Frontier. 

"Onze voeding en de rol die de verschillende actoren in het landbouw- en voedingssysteem spelen, moet evengoed ‘geherwaardeerd’ worden", klinkt het. Elk land en elke regio – ook de Vlaamse regio – zal daartoe haar specifieke troeven moeten inzetten. The New Food Frontier onderschrijft het streven naar duurzame landbouw- en voedingssystemen zoals aangegeven in de Vlaamse Strategie voor Duurzame Ontwikkeling 2011 en in het advies duur­zame voeding van de Federale Raad Duurzame Ontwikkeling.

Om bij te dragen aan de omslag die nodig is voor het  agro-voedingscomplex,  is er voor de Vlaamse context een transitieproces uitgestippeld. Zo’n proces doorloopt verschillende fasen: van systeemanalyse en visievorming over het uitzetten van transitiepaden en experimenten tot het opvolgen en verank­eren van de inzichten en ervaringen. Momenteel brengen de initiatiefnemers het systeem in kaart.  "Om het agro-voedingssysteem anders te laten werken, willen we dat systeem ook grondig leren kennen: alle actoren en structuren, stromen en logica’s, barrières en regels, uitgedrukt in een evenwichtige mix kwantitatieve en kwalitatieve gegevens", klinkt het.

Op basis van de analyse zal een groep van 50 zorgvuldig geselecteerde mensen van januari tot mei 2012 een aantal concrete en gedurfde visies ontwikkelen voor een toekomstig duurzaam landbouw- en voedingssysteem voor Vlaanderen. Deze visies moeten zowel inspirerend en haalbaar zijn als gebaseerd worden op onweerlegbare basisprincipes met betrekking tot duurzaamheid. In juni 2012 worden deze visies gepresenteerd tijdens een breed forum en worden ze voorgelegd aan alle belanghebbenden in Vlaanderen.

Na de zomer van 2012 vangt de tweede fase van het transitieproces aan: vanuit de visiebeelden worden paden uitgestippeld die naar verandering kunnen leiden. Tegelijk worden experimenten geformuleerd of geïdentificeerd die aantonen dat verandering mogelijk is. Indien de leereffecten uit de diverse stappen worden (h)erkend en doelmatig worden gebruikt, zal een systeem daadwerkelijk duurzamer worden. "We willen dit proces pas geslaagd noemen indien de ‘mainstream’ actoren en structuren hun belangstelling omzetten in een concreet engagement voor een vervolgtraject", zegt K.U.Leuven-professor Erik Mathijs, tevens woordvoerder van The New Food Frontier. De haalbaarheid hangt af van de steun die in de loop van het proces wordt opgebouwd.

Meer info: The New Food Frontier