Groenteboeren betichten supermarkten van zakkenvullerij

Wat startte als een Facebook-oproep van een West-Vlaamse groenteteler voor eerlijke prijzen is uitgemond in een discussie over de margeverdeling in de voedselketen tussen het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) en de grootwarenhuizen. “Ik was het beu om supermarkten te zien uitpakken met zogenaamde stuntprijzen. Wij werken momenteel onder kostprijs en intussen vragen zij voor onze groenten vlotjes tien keer zo veel aan de consument”, getuigt groenteboer Tonny Hoste in Het Belang van Limburg. Het verschil is zo groot dat vanuit het ABS-hoofdkantoor in Roeselare een boze open brief naar de supermarkten verzonden werd.

Groenteboeren kunnen hun ogen bijna niet geloven wanneer ze in de supermarkt de prijs van verse groenten vergelijken met de vergoeding die zij als producent ontvangen. Het Algemeen Boerensyndicaat bezocht verschillende supermarkten, en maakt boos duidelijk dat de grootdistributie het leeuwendeel van de marge wegkaapt op kant-en-klaar aangeleverde verse groenten. Prei wordt bij Aldi verkocht aan 1,45 euro per kilo terwijl de producent nog geen 20 cent krijgt. Aldi biedt knolselder aan voor 99 cent per stuk en daarvan gaat amper 11 cent naar de producent. Raapjes staan in promo bij Colruyt voor ‘maar’ 1,99 euro per kilo terwijl de boer amper 15 cent krijgt. Van de 1,19 euro voor een savooikool gaat alleen het deel na de komma naar de producent. Spruitjes worden aangeboden aan 3,49 euro per kilo terwijl de boer 74 cent uitbetaald krijgt. Delhaize verkoopt rode kolen aan 2,49 euro per stuk op een moment dat telers op de veiling 19 cent ontvangen.

Het enorme prijsverschil zet kwaad bloed. “De consument betaalt tien keer zo veel als wat de supermarkt zelf aan de boeren geeft”, zegt Hendrik Vandamme in Het Belang van Limburg, “terwijl er geen enkele tussenschakel is.” Hij heeft het over “zakkenvullerij” en “het resultaat van de groeiende concurrentie onder supermarkten. Ze zetten almaar meer druk op hun leveranciers.” De bal ging aan het rollen nadat de West-Vlaamse groenteboer Tonny Hoste uit Langemark onlangs een Facebookpagina startte met als titel 'Eerlijke prijzen voor eerlijke producten'. Wie er een foto post van een groente met daarbij de winkelprijs verneemt de prijs die de boer er voor krijgt.

Volgers delen de ene na de andere foto van groenten in de winkelrekken of van reclamefolders verstuurd door supermarkten. Er is één constante: de grote kloof tussen de prijs die de producent ontvangt en de consument betaalt voor dezelfde groente. Hoste herinnert zich nog dat vorige zomer reclame werd gemaakt voor groene selder aan 1 euro per stuk. “Een topzaakje denkt de consument. Op de veiling kregen wij er die dag 3 cent voor.” De vele reacties op de Facebookpagina tonen aan dat je zover niet hoeft terug te gaan in de tijd om een groot prijsverschil waar te nemen. Het Algemeen Boerensyndicaat schaart zich achter Hoste en vraagt via een open brief aan de supermarkten om uitleg.

“Met volle vrachtwagens worden de groenten van de veiling naar het distributiecentrum van de supermarkten gereden, waarna alles naar de winkels gaat. Mij zul je niet vertellen dat die kleine ingreep zo veel geld kost. Neem wat minder marge en geef onze boeren eerlijke prijzen zodat ze kunnen overleven. Anders heb je over enkele jaren geen leveranciers meer”, klinkt ABS-voorzitter Hendrik Vandamme fel. Nochtans bestaat er sinds enkele jaren een ketenoverleg tussen alle schakels van de voedselketen, en is er zelfs een gedragscode opgesteld voor faire handelsrelaties. “We merken helaas dat het al te vaak bij woorden blijft”, zegt Vandamme. “Steeds meer leden vroegen ons om een reactie. Maar ook de consument is er mee bezig. Consumenten die rechtstreeks bij de landbouwer aankopen via de korte keten stellen zich steeds meer vragen bij de prijsvorming in de supermarkt.”

De open brief is verstuurd vanuit de ABS-groentecommissie. Het ongenoegen zit na weken en maanden van slechte prijzen erg diep: “Wij, groenteboeren, zijn eens te meer de dupe van jullie onophoudelijke wedren om de consument. Terwijl de ene partij, de boer, ziet dat hij geen volwaardige prijs krijgt voor zijn product, gaat de andere partij, jullie dus, onze producten met mega-marges verkopen.” De groenteboeren eisen een betere vergoeding voor al het zware werk, de vele investeringen, de frequente controles en de vaak slapeloze nachten door het verzorgen van de teelten. Het voorjaar was zo droog dat er wekenlang beregend moest worden en dat gebeurt vaak 's nachts zodat er minder water verdampt. “Het zou getuigen van respect tegenover jullie hard werkende groenteboer die vele uren klopt om tenslotte helemaal niets over te houden”, besluit de brief.

De supermarkten reageren niet zelf maar laten dat over aan hun sectorfederatie Comeos. Daar laten ze weten “dat er heus wel wat meer kosten zitten tussen boer en klant dan hoe het nu voorgesteld wordt”. “Gekoeld transport, verwerking, verpakking, opslag, dispatching, personeel om het in de rekken te leggen, kassiersters...”, zegt woordvoerder Hans Cardijn. “Liefst 30 procent van onze kosten zijn personeelskosten. Dan blijft een marge over van amper drie procent. Boeren weten dat nochtans, geregeld zitten we samen in het ketenoverleg. Ik snap niet waarom we die discussie nu moeten voeren.”

Retailexpert Gino Van Ossel van de Vlerick Business School heeft wel begrip voor de boeren. “Wanneer je naar die cijfers kijkt, is het verschil groot. Maar het zit hem inderdaad in de kosten en die zijn voor supermarkten ook nog eens het grootst bij groenten en fruit. Door het personeel, maar ook door het verlies dat ze hebben. Groenten bederven of klanten knijpen erin om te zien of ze nog kraakvers zijn. Zo moeten ze dagelijks een percentage weggooien. Ook dat zit in de prijs verrekend. Daarnaast zien we ook dat supermarkten de voorbije jaren zwaarder zijn gaan onderhandelen om de prijzen te drukken.”