Fipronilcrisis na een maand nog niet gaan liggen

Een maand nadat aan het licht kwam dat het insecticide fipronil was aangetroffen in eieren, blijft de crisis overheden en voedselagentschappen in binnen- en buitenland beroeren. In Nederland zijn twee kalverbedrijven geblokkeerd, Frankrijk is niet te spreken over het feit dat het niet gewaarschuwd werd dat er een ander minder gevaarlijk insecticide, amitraz, in eierproducten werd aangetroffen, in Italië werden meer dan 90.000 mogelijk besmette eieren uit de handel genomen en ons eigen Voedselagentschap controleert volop winkels en restaurants op eventueel besmette eieren.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft één kalverbedrijf en een bedrijf met kippen en kalveren geblokkeerd omdat er wellicht fipronil is gebruikt. Ook een andere stof, amitraz, zou er zijn aangetroffen. Momenteel onderzoek NVWA of er fipronil in het vlees van de kalveren zit. Beide bedrijven hebben hun stallen laten kuisen door het Nederlandse bedrijf ChickFriend. Dat bedrijf wordt ervan verdacht illegaal fipronil te hebben gebruikt om bloedluizen in pluimveestallen te bestrijden en vliegen in kalverstallen.

Het Voedselagentschap in ons land geeft aan dat er geen enkele indicatie is dat de fipronilcrisis nu ook de vleessector zou hebben bereikt. “Het is weinig waarschijnlijk dat fipronil hier gebruikt is tegen vliegen. Daarvoor zijn er doeltreffender en bovendien legale middelen op de markt. Tot nader order zullen we dan ook geen kalveren controleren”, zegt FAVV-woordvoerder Katrien Stragier. Wel worden nog dagelijkse tests uitgevoerd op eieren, voorlopig zonder nieuwe, opvallende resultaten. “Anders hadden we er meteen over gecommuniceerd”, luidt het.

Waar het Voedselagentschap zich wel mee bezighoudt, is het controleren van winkels en horecazaken op eventueel besmette eieren. Alle handelszaken waaraan verdachte eieren werden geleverd, werden verwittigd door hun leveranciers. Het FAVV controleert nu of die zaken de verdachte loten effectief aan de kant hebben gezet. Tot nu toe werden al 1.000 winkels en horecazaken aan een controle onderworpen en in totaal gingen al tien zaakvoerders in de fout. Zij riskeren een boete van 2.400 euro.

In Italië werden deze week meer dan 90.000 eieren in beslag genomen. Die actie kwam er nadat uit analyses van 114 stalen door het Italiaanse ministerie van Gezondheid is gebleken dat er twee positief testten op het verboden insecticide.

Frankrijk is dan weer niet te spreken over het feit dat het niet werd gewaarschuwd via het Europese waarschuwingssysteem RASFF dat er ook sprake is van een eventuele aanwezigheid van een ander insecticide, amitraz, in eierproducten uit Nederland en België. Eerder had de Nederlandse regering laten weten dat er een tweede “matig giftig” insecticide was gebruikt door stalreinigingsbedrijf ChichFriend. Het gaat om amitraz, een giftige stof die ook gebruikt wordt om parasieten te bestrijden. Sporen van dat insecticide zijn ook aangetroffen in België, in bidons die volgens het FAVV zijn vernietigd.

In een debat in de Tweede Kamer in Nederland kreeg de Voedsel- en Warenautoriteit intussen de wind van voren. Een aantal partijen uitten zware kritiek op de voedselwaakhond. “Het is onbegrijpelijk dat de NVWA niet meteen is begonnen met het controleren van eieren nadat het twee tips over het gebruik van fipronil in 2016 heeft ontvangen”, klonk het onder meer. Er werd gevraagd dat de dienst zich meer pragmatisch opstelt en minder bureaucratisch.

De schade voor de Nederlandse pluimveebedrijven loopt ook almaar verder op. In totaal werden er 258 pluimveebedrijven geblokkeerd, waarvan er een deel inmiddels weer is vrijgegeven. Volgens cijfers van de Nederlandse staatssecretaris voor Economische Zaken Martijn Van Dam loopt de schade per getroffen bedrijf op van 120.000 tot 220.000 euro. In totaal gaat het om 33 miljoen euro schade. Bijna de helft van deze kosten, 16 miljoen euro, is het gevolg van de blokkade die de bedrijven opgelegd hebben gekregen. De maatregelen die nodig waren om de bedrijven weer schoon te maken, zijn verantwoordelijk voor de rest van de rekening.

“Deze raming houdt geen rekening met schade die later nog kan optreden”, zei Van Dam in de Tweede Kamer. “De reputatie van Nederlandse eieren kan bijvoorbeeld zijn geschaad en dat kost boeren misschien klanten. Het is ook nog onduidelijk hoe hard de vermeerderingsbedrijven en de supermarkten zijn getroffen.”