Europese Commissie heeft voorstel voor koolstoflandbouw klaar

In mei van dit jaar kwam de Europese Commissie met de resultaten naar buiten van een twee jaar durende studie over carbon farming. Daarin werd onderzocht hoe koolstoflandbouw in de EU kan worden opgezet en uitgevoerd. Op basis van deze studie heeft de Commissie nu een voorstel, onder de naam ‘Sustainable Carbon Cycles’ klaar. In dit document wordt onder meer uitgelegd hoe de Commissie koolstoflandbouw als een nieuw en groen verdienmodel in de landbouwsector van de grond wil krijgen.  

Land-en tuinbouwers als bondgenoten

Volgens Europees landbouwcommissaris Janusz Wojciechowski moeten we land- en tuinbouw zien als bondgenoten in onze strijd tegen de klimaatverandering. “Zij kunnen de gevolgen van het veranderende klimaat verzachten door koolstof uit de atmosfeer te halen. Op die manier leveren ze een bijdrage aan het koolstofarm maken van onze economie. Dat kan landbouwers een extra inkomen verschaffen en tegelijk de biodiversiteit beschermen. Het maakt landbouwbedrijven ook weerbaarder tegen natuurrampen en garandeert op die manier de voedselzekerheid”, benadrukt hij.

“Hoewel de nadruk van de Green Deal ligt op een drastische vermindering van het gebruik van fossiele brandstoffen, zal ook koolstofopslag van vitaal belang zijn om onze klimaatverbintenissen te halen”, zegt ook Frans Timmermans, vicevoorzitter van de EU-Commissie en bevoegd voor de Green Deal. “Vandaag hebben we de belangrijkste beginselen en doelstellingen uiteengezet als voorbereiding op de nieuwe regels die er moeten voor zorgen dat de koolstofopslag geloofwaardig en met het gewenste effect gebeurt zodat het voor landbouwers een nieuw verdienmodel kan worden”, sprak Timmermans bij de voorstelling van het plan.

Monitoring en certificering

Volgens het voorstel van de Commissie kan koolstoflandbouw helpen om de klimaatdoelen te bereiken. Tegen 2030 wil de EU 310 miljoen ton CO2-equivalenten verwijderen door landgebruik. Om dat te bereiken moet elke grondeigenaar of -gebruiker tegen 2028 toegang krijgen tot data over emissies en opslag zodat koolstoflandbouw op ruime schaal kan ingevoerd worden. De initiatieven die op vlak van carbon farming worden genomen, moeten bijdragen aan de opslag van 42 miljoen ton van de in totaal te realiseren 310 miljoen ton CO2-equivalenten.

Om dit doel te bereiken wil Europa de goede landbouwpraktijken rond koolstoflandbouw stimuleren via het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en via andere Europese programma’s zoals LIFE en Horizon. Bovendien moet er werk gemaakt worden van methodologieën die de monitoring, rapportering en certificering van koolstof in de bodem standaardiseren. Op die manier kan een duidelijk en betrouwbaar kader voor koolstoflandbouw tot stand komen. Dat is immers een basisvoorwaarde om de ontwikkeling van koolstofmarkten mogelijk te maken.

Tegen eind 2022 wil de Commissie al een kader voor certificering van koolstofopslag klaar hebben. Dat moet onder meer bestaan uit robuuste en transparante regels voor het bijhouden van een koolstofboekhouding. Ook voorschriften die het mogelijk maken om de authenticiteit en milieuvoordelen van duurzame koolstofopslag te controleren, moeten daarin vervat zitten. “Deze regels zijn absoluut noodzakelijk om koolstoflandbouw te kunnen opschalen”, zo meent de Commissie.

In Vlaanderen wordt 1% van CO2-uitstoot gecapteerd

Europees parlementslid Tom Vandenkendelaere (CD&V) is tevreden dat Europa het voorstel rond carbon farming klaar heeft. "Broeikasgassen hebben de afgelopen eeuw onze industriële welvaart aangewakkerd. De komende decennia zal het aan de basis van de vernietiging van onze planeet liggen als we niet ingrijpen. De kantelbeweging die we moeten maken is duidelijk: minder CO2 in de lucht, meer CO2 in de grond. In Vlaanderen wordt minder dan 1 procent van onze CO2-uitstoot gecapteerd. Daarom is het initiatief van de Europese Commissie over koolstoflandbouw veelbelovend”, zegt hij.

Vandenkendelaere wijst erop dat in het voorstel het principe vervat zit dat een certificeringssysteem gekoppeld wordt aan koolstof die boeren in hun bodems opslaan. Hierdoor kunnen bedrijven uitstoot compenseren door certificaten te kopen aan boeren die CO2 opslaan. “Met dit voorstel kan Europa een positieve stap voorwaarts zetten om koolstofuitstoot te verminderen, koolstof te recycleren en koolstofoplossingen zoals CO2-opvang op grote schaal mogelijk te maken en tegelijk de boer op die manier een extra bron van inkomsten aan te bieden.”

Drie uitdagingen

Toch wijst hij ook op een aantal uitdagingen waar op de Commissie nog een antwoord moet bieden. “Ten eerste moet dat verdienmodel echt iets opleveren voor de boeren. Het mag geen extra verplichting worden bovenop alle andere verplichtingen”, aldus Vandenkendelaere. “Ten tweede zal men ervoor moeten zorgen dat de koolstof die opgeslagen wordt ook effectief in de bodem blijft. Controle zal nodig en efficiënt moeten zijn, maar de boer mag ook niet beperkt worden in zijn ondernemingsvrijheid.”

Als derde punt vindt het Europees parlementslid dat Europa erover moet waken dat er geen goudkoorts ontstaat die de prijs van landbouwgronden omhoog jaagt. “Voor jonge boeren is grond nu al bijna onbetaalbaar, zij mogen niet nog meer onder druk komen te staan in hun zoektocht naar vruchtbare grond”, benadrukt hij.