Europa laat glyfosaat 10 jaar langer toe: “Geen onoverkomelijke bezwaren”
Glyfosaat blijft nog minstens tien jaar langer toegelaten in Europa. Nadat de Europese lidstaten er donderdag niet in zijn geslaagd om een meerderheid te vinden om een nieuwe toelating voor glyfosaat goed te keuren of tegen te houden, heeft de Europese Commissie de zaak in handen genomen. Zij besliste de vergunning met nog eens tien jaar te verlengen. "Uitgebreid wetenschappelijk onderzoek heeft geen onoverkomelijke punten van bezwaar aan het licht gebracht: glyfosaat moet niet als kankerverwekkend of hormoonverstorend worden beschouwd", luidt het.
Glyfosaat is het actieve bestanddeel van de bekende en veelbesproken onkruidverdelger Roundup. Of een werkzame stof op de markt kan worden toegelaten, wordt op Europees niveau beslist. De individuele lidstaten beslissen vervolgens over de vergunning voor specifieke producten - zoals Roundup van chemieconcern Bayer.
Omdat de huidige vergunning voor glyfosaat op 15 december afloopt, had de Europese Commissie voorgesteld die met nog eens tien jaar verlengen, op basis van uitgebreide analyses van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) en het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen (ECHA). Een vergunning voor actieve bestanddelen kent normaal gezien een looptijd van vijftien jaar, maar omdat het onderzoek naar glyfosaat en zijn impact op de volksgezondheid en het milieu nog volop in ontwikkeling is, koos de Commissie voor een kortere periode.
"Niet te vroeg juichen"
Mark Wulfrancke van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) noemt dit een logische beslissing. “De studies wijzen allemaal in dezelfde richting”, zegt hij. “Glyfosaat is mogelijk kankerverwekkend, maar veel dagdagelijkse in huis gebruikte producten hebben dat predicaat zonder dat er ook maar enig risico is bij normaal gebruik.
Toch wil Wulfrancke niet te snel juichen. “De vergunning wordt verlengd, maar het is niet geweten onder welke voorwaarden we glyfosaat zullen mogen gebruiken. Daar zijn we bang voor. Het is goed mogelijk dat de voorwaarden het gebruik compleet inefficiënt zullen maken. Opletten dus dat we niet blij zijn met een dode mus.”
Volgens de beleidsmedewerker van ABS is glyfosaat nochtans een cruciaal middel voor vele landbouwers. “Als je aan niet-kerende grondbewerking doet, heb je op een bepaald moment last van probleemonkruiden. Dan is glyfosaat veruit de beste en duurzaamste manier om die onkruiden te bestrijden. Als glyfosaat verdwijnt, dan gaat de ploeg in veel van die percelen er terug in.”
Er zou ook enige hypocrisie zijn wat betreft onze houding naar glyfosaat toe. “We importeren tonnen graan van buiten Europa, behandeld met vooroogstbespuitingen van glyfosaat en heel wat andere middelen. In Vlaanderen is dat niet toegestaan, en daar pleiten we ook niet voor. Maar we maken er in Europa geen probleem van om massaal graan te importeren uit landen waar deze behandeling courant is. En als we de natuur willen beschermen, mogen we ook verder kijken dan glyfosaat. In vlooibanden bijvoorbeeld zitten de schadelijke stoffen imidacloprid en fipronil. Verboden in de landbouw, maar we doen ze wel om de hals van onze dieren en gaan er dan door het bos mee wandelen. Waarna het daar terug te vinden is.”
"Gebrekkig onderzocht"
Bond Beter Leefmilieu kan zich niet vinden in de standpunten van ABS. Het hoopt dat de Commissie alsnog terugkomt op haar beslissing. "Door zich te onthouden, laat België de keuze over de verlenging van glyfosaat over aan de Europese Commissie. Dat is teleurstellend, want wanneer wetenschap toont dat er aan stoffen hoge risico’s verbonden zijn, is het de taak van de overheid om tot actie over te gaan, niet om zich te onthouden. Na de vele oproepen van gezondheidsorganisaties, milieuverenigingen en burgers voor een ban, spraken gisteren nog eens 130 Belgische wetenschappers zich uit over de gebrekkige manier waarop Europa de impact van de pesticide onderzocht heeft. Voor ons is het nu uitkijken naar gezond verstand bij de Europese Commissie, en de Vlaamse uitfasering van glyfosaat in het aankomende pesticidenplan, want in de Vlaamse cijfers merken we alles behalve een betering."
Geen eensgezindheid
De bal lag donderdag in het kamp van de EU-lidstaten, maar zij vonden voor de tweede keer geen eensgezindheid over het dossier. Noch voor het instemmen met de voorgestelde verlenging, noch voor de verwerping ervan werd een voldoende grote (gekwalificeerde) meerderheid gevonden. Zo was het aan de Commissie om de knoop door te hakken. Meteen nadat de uitkomst van de vergadering van de lidstaten bekend was geraakt, maakte de Commissie bekend het proces voor de verlenging van de vergunning voor glyfosaat in gang te zetten, al zullen aan die vergunning enkele nieuwe voorwaarden en restricties verbonden zijn.
In een mededeling benadrukt de Commissie dat vele duizenden studies over glyfosaat in overweging zijn genomen. "De inschatting die EFSA maakte over de impact van glyfosaat op de gezondheid van mensen, dieren en het leefmilieu bracht geen onoverkomelijke punten van bezwaar aan het licht die een vernieuwing van de vergunning in de weg staan", klinkt het. EFSA vindt niet dat glyfosaat als een hormoonverstorende stof moeten worden beschouwd, terwijl het ECHA glyfosaat niet bij de kankerverwekkende stoffen indeelt. Als er nieuwe inzichten aan het licht komen en dat wetenschappelijk verantwoord is, zal de Commissie de toelating onmiddellijk aanpassen of intrekken.
Omstreden dossier
Het hele dossier is bijzonder omstreden. De nieuwe toelating kon onder de lidstaten op veel steun rekenen in het zuiden en het oosten van Europa, terwijl anderen duidelijk hadden gemaakt dat ze tegen de verlenging zouden stemmen. Zwaargewichten Duitsland en Frankrijk lieten echter weten zich bij een stemming te zullen onthouden, net als België.
De Belgische onthouding heeft te maken met onenigheid onder de coalitiepartners. Met name de groenen zijn tegen een nieuwe vergunning voor glyfosaat gekant. Federaal vicepremier van Groen Petra De Sutter riep de Europese Commissie onlangs nog op een totaalverbod in te voeren. "Er zijn te veel aanwijzingen dat (glyfosaat) schadelijk is voor onszelf en onze natuur. Ook de Hoge Gezondheidsraad pleit voor uitfasering", zei ze.
