Elektrisch waterbad in pluimveeslachthuizen onder vuur

In Het Laatste Nieuws krijgt de verdovingsmethode van pluimveeslachthuizen veel kritiek. Het elektrisch waterbad heeft in Nederland al afgedaan omdat het geen garantie bood op een degelijke verdoving. Daar schakelde men over op gasbedwelming zodat de kippen al buiten bewustzijn zijn nog voor ze opgehangen worden aan de lopende band richting slachtlijn. In België werken 20 van de 30 slachthuizen met elektrische waterbaden, wat bij vijf procent niet of slecht verdoofde kippen neerkomt op 10 miljoen dieren die jaarlijks onverdoofd geslacht worden. Een dierenarts die jaren als inspecteur in een pluimveeslachthuis werkte, vindt de verontwaardiging over ritueel slachten daarom behoorlijk hypocriet.

De storm omtrent de misstanden in het varkensslachthuis in Tielt is nog niet goed gaan liggen of de sector krijgt al opnieuw kritiek te slikken. Ditmaal zijn de pluimveeslachthuizen kop van Jut omdat ze gebruikmaken van een verdovingsmethode die onvoldoende garantie geeft dat de kip bewusteloos is wanneer ze gekeeld wordt. Twintig van de 30 slachthuizen verdoven de kippen in een elektrisch waterbad. Wetenschappelijke studies stellen dat zeker vijf procent van de dieren op die manier niet goed verdoofd worden, wat in België neerkomt op een jaarlijks totaal van meer dan tien miljoen kippen.

Het Laatste Nieuws maakt de vergelijking met onverdoofd slachten. Hier gebeurt het niet om religieuze maar om economische redenen want het alternatief (gasbedwelming) is duurder. "Iedereen in de sector kent het probleem van de slechte verdovingstechnieken bij kippen", getuigt een ex-werknemer van een pluimveeslachthuis anoniem in de krant. "Ik heb flink wat kippen gezien die nog bewogen na de verdoving", zweert hij. Een dierenarts die jaren als inspecteur in een pluimveeslachthuis werkte, bevestigt dit. "De combinatie van de frequentie en stroomsterkte die gebruikt worden in de elektrische baden is in veel gevallen niet voldoende om alle dieren goed te verdoven."

Ook de dierenarts laat zich citeren met een schuilnaam omdat zijn getuigenis belastend is voor de sector. "Het begint bij het 'aanhaken' van de dieren. De werknemers hebben niet de tijd om iedere kip voorzichtig uit de krat te halen en ondersteboven te hangen. Dat gebeurt dus bruut, met als gevolg dat er breuken ontstaan. Om nog maar te zwijgen van de stress en paniek die de beesten doormaken. Vervolgens gaan ze naar het elektrische bad, maar daar gebruikt men vaak parameters die niet volstaan voor een goeie verdoving. Het zijn parameters die eigenlijk verboden zijn door de EU. Gevolg? Sommige dieren flapperen nog met de vleugels nadat ze uit het bad komen, bij anderen zie je oogreflexen of slikbewegingen. Het gaat om tientallen dieren per minuut."

Op de vraag waarom hij daar nooit melding van maakte als inspecteur, antwoordt de dierenarts: "Omdat de overheid toelaat dat slachthuizen parameters lager dan de EU-normen gebruiken. Volgens het boekje is men dus in orde." De overheid doet dat omdat de sector kan bewijzen dat er te veel schade ontstaat aan de kadavers als ze de EU-normen gebruiken en de kippen een sterkere stroomstoot geven. "Er ontstaan kleine, rode puntjes op de kipfilets", zegt Johan Van Bosch van het Nationaal Verbond van Pluimveeslachthuizen (NVP). "Het gaat om aanzienlijke percentages die onbruikbaar zouden worden voor verkoop en weggegooid zouden moeten worden. Dat is niet diervriendelijk."

Doctoraatsstudente Glynnis Devos, die aan de Universiteit Gent onderzoek doet naar elektrische verdoving bij kippen, beaamt dat. "Het is de combinatie van de elektrische parameters van een waterbad die ervoor zorgen dat een kip goed of slecht verdoofd wordt. Alleen is er de grootste onduidelijkheid welke parameters moeten toegepast worden om tot een volledige verdoving te komen zónder dat het vlees schade oploopt. Er heerst verwarring. Bovendien bestaan er ook andere problemen. Zo kunnen kippen verdoofd lijken, maar blijken ze enkel fysiek 'immobiel' door de schok. Ze zijn dus nog bij bewustzijn en voelen alles, maar dat is door de inspecteurs of het slachthuis onmogelijk te controleren."

De dierenarts-inspecteur vindt het hypocriet dat de verontwaardiging over ritueel slachten enorm groot is terwijl het hier over veel meer dieren gaat, jaarlijks tien miljoen kippen als je uitgaat van een scenario waarin vijf procent van de kippen niet of slecht verdoofd zijn. Dat is de meest conservatieve inschatting door wetenschappers. De meest pessimistische inschatting komt uit op 50 procent. Een waardiger alternatief bestaat maar kost geld. In Nederland werden de slachthuizen aangemaand en financieel gesteund om over te schakelen op gasbedwelming.

"Dat is diervriendelijker", getuigt Carlo Pluymers, dierenarts en inspecteur van slachthuizen in Nederland en België. Hij werkte tot voor kort in een Belgisch pluimveeslachthuis waar men al gebruikmaakt van gasverdoving. "Het hele slachtproces verloopt rustiger. De dieren worden eerst bedwelmd in de kratten en worden dan pas opgehangen aan de lopende band. Ze zijn al buiten bewustzijn nog voor ze aangehaakt worden. Nadien volgt er nog een verdoving en dan pas worden ze gekeeld. Ik ben ervan overtuigd dat het een betere techniek is dan elektrisch bedwelmen."

Voor een slachthuis is gasbedwelming duurder. Per geslachte kip gaat het om één eurocent meer. Dat lijkt weinig maar is een stijging van 40 procent van de huidige kostprijs en zadelt de sector op met een extra kost van drie miljoen euro. “Wij zijn voor diervriendelijker slachten", zegt sectororganisatie NVP, “maar het moet haalbaar én betaalbaar zijn." De pluimveeslachthuizen wijzen naar de supermarktketens. "Zij zetten zoveel druk op de prijs dat alle andere schakels moeten volgen. Maar ze willen wel diervriendelijk geslachte kippen. Dat kost geld. Ook de consument moet dat beseffen. Wil iedereen meer betalen voor zijn kip?"

GAIA reageert verontwaardigd, vindt de kostprijs geen argument om dieren te laten afzien en vraagt minister van Dierenwelzijn Ben Weyts om tussen te komen. Weyts reageert afwachtend. "We hebben een probleem met die elektrische bedwelming, dat geef ik toe. Ik wacht echter nog op de resultaten van een studie aan de Universiteit Gent om de situatie te evalueren. Die zou eind 2017 klaar moeten zijn." Weyts wil voorlopig niet weten van een overstap naar gasverdoving. "Omdat we niet zeker zijn dat daar ook geen problemen mee zijn."