Eindigheid fosfaatvoorraad lijkt minder accuut

Berichten dat de wereldvoorraad fosfaaterts snel opgeraakt, alarmeerden wetenschappers enkele jaren geleden. Volgens nieuwere inzichten is er echter nog voor honderden jaren voldoende fosfaat, meldt agd.media. In de schatting die dit jaar is gepubliceerd, is de wereldvoorraad naar boven bijgesteld van 16 naar 60 miljard ton fosfaaterts. Marokko heeft veruit de grootste bewezen voorraden, met 51 miljard ton.

In Vlaanderen noopt de fosfaatverzadiging van de bodem tot een strenger mestactieplan, maar wereldwijd is het een veel groter probleem dat de voorraad fosfaaterts opraakt. Fosfaat is een essentiële, maar ook eindige meststof. In 2007 kwamen de Amerikaanse wetenschappers White en Cordell met een fosfaatvariant van de piek-olietheorie. Voor fosfaat liggen de zaken nog radicaler dan voor olie, beweerden zij, omdat fosfaat onvervangbaar is en olie niet.

De discussie gaat niet zozeer over de vraag of de piektheorie geldig is voor fosfor, maar wanneer de piek bereikt wordt. De eerste schatting was 2040, huidige schattingen variëren van over 170 jaar tot mogelijk pas over duizend jaar. Of dat laatste mogelijk is, hangt af van techniek en economie. Als lastig te bereiken erts winbaar wordt, betekent dat uitstel van de piek, al gaat dat gepaard met hogere productiekosten.

Sinds de publicatie van dat artikel woedt een wetenschappelijk debat over die vermeende snelle eindigheid van de hoeveelheid fosfaat. De bron van de gegevens waarop het alarmbericht was gebaseerd, de Amerikaanse geologische dienst (UCGS), is ook degene die als eerste tegengas gaf door de voorraden fors naar boven bij te stellen.

In de schatting die dit jaar is gepubliceerd, is de wereldvoorraad naar boven bijgesteld van 16 naar maar liefst 60 miljard ton fosfaaterts. Marokko heeft verreweg de grootste bewezen voorraden, met 51 miljard ton. Tweede en derde zijn China en de VS met respectievelijk 3,7 en 1,8 miljard ton. Daarna volgt een serie veel kleinere producenten zoals Jordanië, Rusland en Brazilië.

Bij een wereldjaarverbruik van 160 miljoen ton zijn de nieuw berekende voorraden voldoende voor drie tot vier eeuwen. Het fosfaatprobleem lijkt niet langer hoogdringend, schrijft agd.media, maar opgelost is het niet. Als de makkelijk te winnen voorraden op zijn, zijn exploitanten aangewezen op minder makkelijk winbare en minder schone voorraden. Het gevaar daarvan zit bijvoorbeeld in de zware metalen (uranium) die dan meekomen.

De eindigheid van fosfaat is voor de UNEP, het milieuprogramma van de Verenigde Naties, nog steeds een bron van zorg. In zijn meest recente jaarverslag pleit de organisatie voor meer onderzoek over het onderwerp en het bundelen van de kennis. Op een pas gehouden top over duurzame fosfor in Arizona hebben wetenschappers de 'Phoenix Phosfor Declaration' aangenomen. Ze verklaarden dat fosfor essentieel en gelimiteerd is, dat de kringloop niet rond is, dat fosfor een sleutelrol in voedselzekerheid speelt en dat het gebruik omlaag moet.