Onderzoek in slaapkamers vindt cocktail van 21 pesticiden, Tytgat ziet “geen risico’s voor gezondheid”

Velt voerde het burgeronderzoek omdat de organisatie steeds meer vragen binnenkreeg van ongeruste burgers in Vlaanderen en Nederland over de neveneffecten van bestrijdingsmiddelen in hun leefomgeving. “Burgers, vooral bewoners op het platteland, willen meer weten over de impact van deze pesticiden op hun gezondheid. Om hierop een antwoord te kunnen bieden, willen we in eerste instantie meten of er residu’s terug te vinden zijn in hun leefomgeving”, staaft de vzw haar beweegreden.

Waar werd gemeten?

Van de meer dan 1.576 aanmeldingen die Velt binnenkreeg om aan het burgeronderzoek mee te doen, selecteerde de vzw willekeurig 112 deelnemers. 48 deelnemers hadden minimum één kat of hond, en woonden in de omgeving van minimaal één landbouwakker of boomgaard op minder dan 250 meter. Ongeveer evenveel deelnemers (54) hadden geen kat of hond, maar woonden wel op minder dan 250 meter van een landbouwveld en/of boomgaard. De andere deelnemers werden gezien als controlegroep en woonden verder dan 250 meter van een akker of boomgaard. Niemand van de deelnemers had bestrijdingsmiddelen of middelen tegen ongedierte gebruikt dit jaar. Ook stonden er geen kamerplanten in de slaapkamer.  

Hoe zorgwekkend is dit?

Velt stelt in het rapport dat van de verscheidene teruggevonden stoffen, er gemiddeld zeven residu’s afkomstig zijn van bestrijdingsmiddelen met hormoonverstorende kenmerken, vier tot vijf bestrijdingsmiddelen zouden een negatieve impact hebben op de vruchtbaarheid en vier zijn giftig voor ons zenuwstelsel. Voor deze conclusie heeft Velt zich laten leiden door de ‘Pesticides Properties Database’.

“Op zich is niets mis met deze database”, duidt professor Jan Tytgat. “De database geeft een soort label aan de pesticiden dat puur kwalitatief is. Maar wat deze database niet doet, is een risico-inschatting maken in kwantiteit. De resultaten aan de hand van deze database zeggen dus niets over een potentieel risico dat iemand loopt in de slaapkamer”, aldus Tytgat die aangeeft dat er wel andere studies zijn die de blootstelling aan een werkzame stoffen hebben onderzocht bij dieren, en daaruit parameters bestaan waarmee een inschatting gemaakt kan worden. “Ik heb de concentraties van enkele stoffen bekeken en naar toxiciteit zie ik geen problemen”, stelt de toxicoloog. “Een mens krijgt dagelijks stof binnen, maar dat is in een orde van microgrammen. We zouden al honderd miljoen keer meer stof moeten opnemen vooraleer er eventueel een probleem zou kunnen vormen.”

Ook professor en expert in gewasbescherming Pieter Spanoghe (UGent) benadrukt dat er een verschil is tussen de gevaren van bestrijdingsmiddelen en de blootstelling ervan. “Stof heeft nauwelijks een gewicht, dagelijks nemen we ongeveer tien microgram stof in”, aldus Spanoghe. “De concentraties die in het rapport staan, zijn waardes die teruggevonden werden in één gram stof. We krijgen zodanig weinig stof binnen dat die concentraties verwaarloosbaar zijn en er dus inderdaad geen enkele reden tot ongerustheid is.”

Forever DDT

“Al zegt de studie niets over het risico vanuit een kwantitatief standpunt, vanuit een kwalitatief standpunt is ze wel zeer interessant”, concludeert Tytgat. “Je krijgt een mooi zicht op welke werkzame stoffen er zich in een stofstaal bevinden. Vooral de combinatie van werkzame stoffen is zeer interessant, daar is maar weinig onderzoek naar gedaan geweest. Dit zou ik zo verder willen onderzoeken."

Opmerkelijk vindt Tytgat dat er ook residu's van bestrijdingsmiddelen teruggevonden werden dat ondertussen al even verboden zijn. Zo werd bijvoorbeeld in 34 procent van de stalen DDT teruggevonden, dat al sinds de jaren 70 verboden is. Tytgat maakt hierbij de vergelijking met PFAS, de zogenaamde ‘forever chemical’: “De molecules van PFAS breken ook zeer slecht af, waardoor deze nog steeds teruggevonden worden”.

Volgens Tytgat zijn eigenlijk vooral de waterorganismen het kind van de rekening. “Zij zullen veel eerder geïntoxiceerd geraken dan de mens. De aquatoxiciteit van een aantal van deze werkzame stoffen is veel groter dan de gevaren voor de mens.”