Dit was 2021 voor het FAVV: ethyleenoxide, brexit, PFAS en vogelgriep

Vorig jaar hebben bijna 10.000 consumenten contact opgenomen met het FAVV met vragen over voedselveiligheid of om problemen aan te kaarten met een product of een voedingsbedrijf. Gemiddeld komen zo 19 vragen en 16 klachten per dag binnen. Van de 3.929 klachten die het FAVV ontving, was 40 procent gegrond. 

"Het jaar 2021 betekende de terugkeer naar een normaler leven, zowel voor consumenten en bedrijven als voor het FAVV", zegt Herman Diricks, gedelegeerd bestuurder van het FAVV. "Het Agentschap kon zijn missie om de consument en de gezondheid van dieren en planten te beschermen, verderzetten. Maar incidenten in de voedselketen, zoals de verontreiniging van levensmiddelen met ethyleenoxide, tonen aan dat er steeds een sterk en efficiënt agentschap nodig is om de voedselketen te bewaken."

In 2021 werden 114.486 controlemissies uitgevoerd, ten opzichte van 104.729 in 2020. "De lockdowns van de COVID-jaren hadden uiteraard ook hun impact op onze cijfers", zei Diricks. Zo daalde de voedselveiligheidsbarometer - een dashboard dat het FAVV bijhoudt met tal van indicatoren - door bijvoorbeeld een stijging van meldingen van collectieve voedselvergiftigingen. In 2020 raakten daar nog 1262 mensen bij betrokken, in 2021 steeg dat tot 2070 mensen bij 547 gevallen van collectieve voedselvergiftiging.

Met een conformiteitsscore van 64,8 procent blijft de distributie de slechts presterende schakel in de voedingsketen. Zowel de transformatie (88,1 procent) als de primaire productie (89,5 procent) deden het merkelijk beter dan de voedingswinkels en horeca. Het conformiteitspercentage blijft over het algemeen wel erg hoog: bij 85,7 procent van de controles waren de operatoren conform (2020: 86,1 procent). Met checklists probeert het FAVV de interpretaties van de inspecteurs ook te stroomlijnen over de verschillende provincies en de voorspelbaarheid voor de operatoren te verhogen.

Het FAVV nam 68.848 stalen in heel België, een gemiddelde van 271 stalen per werkdag. 97,5 procent van de stalen voldeden aan de wettelijke voorschriften (2020: 97,7 procent). Bij een risico voor de voedselveiligheid kan het FAVV verschillende maatregelen nemen. Dat gaat van het geven van een waarschuwing (16.849 in 2021), het opmaken van een proces-verbaal (9.465 in 2021), in beslag nemen van producten of in uitzonderlijke gevallen het opleggen van een tijdelijke sluiting (248 in 2021).

Terugroepingen

Voedingsbedrijven riepen afgelopen jaar in samenwerking met het FAVV 492 producten terug of ze stuurden een waarschuwing uit. Van die recalls waren er 210 te wijten aan ethyleenoxide, een gewasbeschermingsmiddel dat niet meer gebruikt mag worden in Europa. "Ethyleenoxide heeft ons voor een grote uitdaging gesteld dit jaar, het is een stof die lang in de keten kan blijven doordat ze te vinden was in lang houdbare zaken zoals kruiden of sesamzaden. Een acuut gevaar is hier nooit geweest, maar we treden op om langdurige blootstelling van de consument te vermijden. We zien hier dat voedselveiligheid echt wel een Europese aanpak vergt, met een Europese Commissie die de interne markt ook echt moet bewaken."

Omdat het Verenigd Koninkrijk sinds 1 januari 2021 niet langer deel uitmaakt van de Europese Unie, moeten alle Britse voedingsbedrijven dezelfde importregels volgen als andere bedrijven uit derde landen, zoals China en Amerika. Aan de Belgische grens werden 6.250 zendingen van Britse goederen gecontroleerd. Er werd in 95 procent van de controles vastgesteld dat de producten voldeden aan de Europese wetgeving. Ook aan de exportzijde naar het VK betekende de brexit meer werk voor de controleurs. In 2021 werden 950 gezondheidscertificaten afgeleverd voor dierlijke en levende producten en zo'n 5.250 fytosanitaire certificaten voor planten en producten met plantaardige oorsprong (verklaring dat ze gezond zijn en niet aan een (planten)ziekte lijden) bestemd voor het VK. 

PFAS

Ook de historische verontreiniging met PFAS-stoffen afkomstig van de 3M-fabriek in Zwijndrecht, die in juni 2021 aan het licht kwam, bezorgde het FAVV extra werk, met onderzoeken naar voedingsbedrijven en levensmiddelen. Het FAVV zal voor de PFAS-problematiek ook een monitoringsnetwerk opzetten over heel België, zei Diricks.

Samen met federaal minister van Landbouw David Clarinval (MR) dringt het FAVV ook aan bij Europa om zo snel mogelijk normen te bepalen voor PFAS in levensmiddelen. Diricks: "Tot op heden was er géén norm, maar hebben wij een actielimiet vastgesteld op basis van de gegevens waarover wij beschikken. Over heel Vlaanderen zijn er een 180 stalen genomen van groenten en kippen om te gaan kijken of die actielimieten ergens overschreden werden, maar dat was nooit het geval."