"Distelbestrijding stopt niet aan de akkerrand"

In opdracht van de Vlaamse overheid is de berm op de autosnelweg A18 tussen Jabbeke en Oostduinkerke gemaaid. Het Bermbesluit legt de eerste maaidatum vast op 15 juni omdat laat maaien het best beantwoord aan de natuurdoelstelling. De landbouwers in de streek drongen - tegen de zin van Natuurpunt - aan op vroeger maaien omdat distels en ander onkruid welig tierden.

De landbouwers in de streek vreesden dat de distels in de wegberm zich zouden verspreiden op hun percelen. Het Agentschap Wegen en Verkeer erkende de noodzaak van vroeger maaien, maar Natuurpunt beroept zich op het bermbeheerplan van de bevoegde wegbeheerder en schermt in Het Laatste Nieuws met 15 juni als eerste maaidatum. Volgens Natuurpunt is de vroege maaidatum een "kaakslag voor de biodiversiteit", maar Leen Franchois van Boerenbond bevestigt dat distelbestrijding bij wet verplicht is en de minister kan afwijken van de late maaidatum in het Bermbesluit.

Voor Natuurpunt is laat maaien van de wegbermen belangrijk omdat dan veel maaisel afgevoerd kan worden zodat de bermen 'verschralen'. De dominantie van grassen neemt af, de bermen worden kruidenrijker en het aantal soorten met een grotere natuurwaarde neemt toe. Natuurgebieden in Vlaanderen staan onder druk door invloeden vanuit de omgeving en zijn erg versnipperd zodat heel wat planten en dieren overleven in de bermen en via de bermen migreren tussen natuurgebieden. De totale oppervlakte bermen bedraagt bijna zoveel als de totale oppervlakte aan natuur- en bosreservaten in Vlaanderen, weten ze bij het Agentschap voor Natuur en Bos.

Maaien na 15 juni heeft als nadeel dat distels en andere ongewenste onkruiden kunnen bloeien en zaad vormen voor die datum. Vorige zomer ergerden landbouwers uit Sint-Truiden zich aan de wildgroei van distels op het militair domein van Brustem. Zij maakten toen in het VRT-journaal duidelijk dat de zaden van de akkerdistel zich kilometers ver verspreiden en onkruiddruk door distels voor schade zorgt aan landbouwgewassen.

"Om verspreiding van distels te voorkomen, verplicht een Koninklijk Besluit uit 1987 iedere verantwoordelijke eigenaar, huurder of pachter om met alle middelen de bloei, zaadzetting en uitzaaiing van schadelijke planten zoals akkerdistels te beletten", verklaart Leen Franchois, adviseur water, natuur en plattelandsbeleid bij Boerenbond. Een landbouwer die inkomenssteun geniet, wordt bovendien door de zogenaamde randvoorwaarden verplicht tot het in goede landbouw- en milieuconditie houden van zijn landbouwgrond. Een sterke veronkruiding van percelen of de overvloedige aanwezigheid van distels kan aanleiding geven voor een korting op de steunbetaling.

Franchois begrijpt daarom dat de landbouwers tussen Jabbeke en Oostduinkerke erop aandringen dat de wegbermen geen bron van onkruidvervuiling zouden vormen. "De distelbestrijdingsplicht uit het KB van 1987 is op het eerste zich moeilijk te verenigen met het Bermbesluit dat maaien pas toestaat wanneer de eerste distels al in bloei staan. Ook het gebruik van onkruidbestrijdingsmiddelen in wegbermen is immers uitgesloten", verklaart zij. "Gelukkig voorziet het Bermbesluit in de mogelijkheid om gemotiveerd af te wijken van de late maaidatum." Distelbestrijding in bermen geeft volgens Franchois blijk van goed beheer, "net zoals de bestrijding van onkruiden op akkers ook bij een reguliere landbouwbedrijfsvoering hoort".

Uit parlementair werk blijkt dat er best een evenwicht wordt gezocht tussen distelbestrijding en natuurvriendelijk bermbeheer. Dat betekent zoveel als dat er ter bestrijding van distels kan worden gemaaid op een vroeger tijdstip dan voorzien in het Bermbesluit. Onkruidbestrijdingsmiddelen toepassen, is uit den boze omdat met maaien hetzelfde resultaat wordt bereikt, namelijk het beletten van de bloei, zaadvorming en uitzaaiing. De verplichting om het maaisel af te voeren, blijft sowieso geldig zodat ook bij vroeger maaien de bermen verschralen en soorten met een hogere natuurwaarde zich kunnen vestigen.