“Chrysantenproductie daalt sneller dan traditie van kerkhofplant”
nieuwsAllerheiligen op 1 november is het hoogtepunt voor de chrysantenteelt. De najaarsbloem wordt op die christelijke feestdag traditioneel aan het graf van dierbaren geplaatst. Deze traditie is al jarenlang op zijn retour en de chrysantensector probeert het imago van kerkhofplant van zich af te schudden. Door te verduisteren en de plant onder glas te telen, kan de bloei vervroegd worden en het seizoen uitgesmeerd. Ondanks de marketinginspanningen van de sector, loopt het areaal achteruit. Vooral middelgrote bedrijven haken af. Een aantal grotere spelers blijft vertrouwen houden, terwijl kleinere spelers in de korte keten betere marges halen.
Het was een slecht chrysantenjaar voor korteketenbedrijf Recht van ’t Veld uit Duffel. Het bedrijf van Raf Storms en Linda Van Dessel combineert de teelt van chrysanten met groenten en houdt verkoop aan huis. “Door de vele regen hebben we veel later kunnen planten en daarna bleef het vochtig waardoor we veel ziektedruk hadden”, vertelt Linda Van Dessel. Ze zag meer dan de helft van haar productie verloren gaan door planten die bruin werden en waarvan de bloem niet openkwam.
Sinds de overname van het ouderlijk bedrijf in de jaren tachtig is het belang van de chrysantenteelt afgenomen waardoor de beteelde oppervlakte nog maar zo’n 7.000 vierkante meter beslaat. De productie wordt uitsluitend rechtstreeks aan de consument verkocht en de verkoop piekt in de laatste weken van oktober richting Allerheiligen. Door de misoogst was het bedrijf dit jaar gedwongen om bolchrysanten aan te kopen in West-Vlaanderen. “Daar hebben ze geen last gehad van het slechte voorjaar", klinkt het.
Vincent Verbaeys van chrysantenveredelaar Gediflora, dat over de hele wereld exporteert, beaamt dat het weer dit jaar roet in het eten gooide. “We zien inderdaad dat een aantal kwekers te laat hebben kunnen planten door het natte weer. Gelukkig is die uitval beperkt gebleven door het groeizame weer deze zomer. Hierdoor is bij de meeste kwekers de achterstand ingehaald. Maar vooral op de nattere percelen heeft dat wel voor problemen gezorgd bij een aantal mensen.”
Tien procent minder productie dit jaar
Verbaeys schat de mindere productie hierdoor op zo’n 10 procent dit jaar. Een deel van deze productiedaling kan volgens hem ook verklaard worden door telers die gestopt zijn. De chrysantenteelt is al langer op zijn retour. Door kostenstijgingen en jaren van slechte prijsvorming staan er weinig jongeren klaar om het bedrijf van hun ouders over te nemen.
Uit cijfers van het Belgische statistiekbureau Statbel is op te maken dat het areaal van potchrysanten, die buiten geteeld worden, is afgenomen van 267 hectare in 2014 tot 220 hectare in 2023, oftewel een daling van 17 procent. Vooral de terugval van 239 hectare in 2022 tot 220 hectare in 2023 is frappant. Tijdens corona, toen de sierteelt gouden tijden doormaakte, bleef het buitenareaal constant. Volgens experts is het aantal telers in verhouding tot het areaal nog sterker afgenomen. “Net zoals in de rest van de landbouwsector is ook in de chrysantenteelt sprake van schaalvergroting”, vertelt Verbaeys.
Het zijn volgens hem vooral de middelgrote bedrijven die het moeilijk hebben. “De kleine bedrijven werken (zoals bovenstaand voorbeeld uit Duffel, red.) vooral voor de korte keten en hebben betere marges. De grote bedrijven kunnen door hun schaal de kosten uitsmeren over meerdere planten. De middelgrote bedrijven zitten hier tussenin en hebben het moeilijk.”
Allerheiligenmarkt dominant voor Vlaamse telers
Onder glas is het areaal van potchrysanten nog sneller teruggelopen. In 2014 telde ons land nog 23 hectare serres waar chrysanten geteeld werden, in 2023 was dat afgenomen tot 11 hectare. Deze serretelers komen in de loop van juni in productie en door het verduisteren van verschillende compartimenten in de serre (waarmee de plant wordt voorgehouden dat de herfst aanbreekt en hij gaat bloeien, red.) kan de productie uitgesmeerd worden tot het najaar.
Ook buiten wordt er met verduisteringsdoeken gewerkt om het seizoen te rekken. De chrysanten die op deze manier in augustus en september geproduceerd worden, zijn veelal bedoeld voor de exportmarkt en gaan naar landen als Duitsland en Scandinavië waar de plant ook dienst doet als terrasplant en cadeau wordt gegeven. In katholieke landen, waaronder Vlaanderen, wordt de chrysant veelal gebruikt als kerkhofplant en tijdens Allerheiligen op 1 november bijgezet op het graf van vrienden of familie.
Verbaeys schat dat 70 procent van de Vlaamse productie voor de Allerheiligenmarkt bedoeld is. De voorbije jaren boet deze traditie aan belang in, waardoor de markt voor chrysanten ook afneemt. “Maar de productie van chrysanten loopt sneller terug”, aldus Verbaeys die hierdoor de komende jaren ook betere prijzen verwacht.
Vader en zoon breiden uit
Dat is ook de verwachting van Filip Van Dingenen die in Merksplas samen met zijn zoon Dylan een sierteeltbedrijf runt. “De prijs heeft jarenlang onder druk gestaan, maar tegenwoordig zien we verbetering en kunnen we tenminste kostenstijgingen doorrekenen.” Door de teruglopende chrysantenproductie in ons land heeft Van Dingenen vertrouwen in de toekomst en heeft hij zijn buitenareaal de voorbije jaren verdubbeld tot 12 hectare.
Volgend jaar zal er ook 1,3 hectare toegevoegd kunnen worden aan het serreareaal met chrysanten in België. Vader en zoon Van Dingenen bouwen op dit moment namelijk een nieuwe serre. “Daardoor kunnen we vroeger starten met de productie van chrysanten”, klinkt het.
Einde van imago van kerkhofplant?
Doordat de productie in Vlaanderen al jaren daalt, is voor Gediflora het belang van de thuismarkt flink afgenomen. Verbaeys ziet nog meer groeimogelijkheden in het buitenland waar het kerhofimago minder aan de plant kleeft. Door marketinginspanning probeert de veredelaar hier eveneens het brede potentieel van de najaarsbloeier in de kijker te zetten. “Langzaam verdwijnt het imago van kerhofplant en worden chrysanten breder ingezet. Het kan nog wel een generatie duren, maar ik ben ervan overtuigd dat de bolchrysant ook hier ooit als terrasplant gemeengoed is. Dan kan niet anders. De plant bloeit zes weken en ziet er prachtig uit. Je krijgt enorm veel waar voor je geld”, besluit Verbaeys.
