Boeren op een Kruispunt: “2023 was nog steeds een jaar van frustraties”

Vzw Boeren op een Kruispunt (BoeK) is een hulporganisatie die Vlaamse land- en tuinbouwers begeleidt bij financiële, economische, psychologische, technische of sociale problemen. Dat de nood naar dit soort begeleiding ook in 2023 hoog bleef, blijkt uit het jaarverslag van de organisatie. Waar in 2019 ‘slechts’ 128 meldingen waren, strandde dat aantal in 2023 op 247. Dat is bijna een verdubbeling op vier jaar tijd. Vooral in de maand november stroomden de aanmeldingen binnen. “We zien elk jaar een piek in die periode”, duidt Verté. “Het werk op het veld valt wat stil waardoor landbouwers meer tijd hebben om na te denken.”

Onzekerheid als rode draad

Vorig jaar werd vooral veel gepiekerd over een onzekere toekomst, zo blijkt uit de cijfers van het jaarverslag. “Onze Vlaamse land- en tuinbouwers moesten weer heel wat verwerken in 2023. Ze bevonden zich op een rotonde zonder duidelijke bewegwijzering. Want zowel het nieuw mestactieplan (MAP7) als het stikstofdecreet werd vorig jaar niet afgewerkt, waardoor er enorm veel onduidelijkheid en onzekerheid was. Veel landbouwers klopten bij ons aan met de vraag waar ze met hun bedrijf nu naartoe moesten", aldus Verté. "Wij boden de landbouwers handvatten aan om met die onzekerheid om te kunnen gaan, want concrete antwoorden konden we hen ook niet geven.”

Daarnaast zochten ook heel wat landbouwers met bedrijfstechnische problemen of problemen die vallen onder de noemer “psychologisch, communicatie, of relationeel”, hulp bij de organisatie. “Landbouwers die bij ons aankloppen hebben amper slechts één iets waar ze het moeilijk mee hebben, meestal zien we een veelheid van problemen. Dat hebben we doorheen de tijd zien evolueren”, geeft Verté mee. “De problematiek is veel uitgebreider geworden vandaag in vergelijking met pakweg acht jaar geleden. Het is vaak én technisch, én economisch, én mentaal. Daarom duren onze begeleidingen nu ook veel langer.” Bij meer dan 40 van de 247 landbouwers werd tijdens de gesprekken ook over zelfmoord gepraat.

Meer psychosociale noden

In 2023 werden er 1.043 huisbezoeken door een adviseur van BoeK gedaan, 422 door een psychosociaal expert en 148 door een vrijwilliger. “De nood aan psychosociale zorg is en blijft hoog. Het aantal sessies bij onze psychosociale experten verviervoudigde in drie jaar tijd”, zegt Verté. Dit komt niet alleen omdat land- en tuinbouwers bij psychosociale problematieken sneller de weg vinden naar Boeren op een Kruispunt, maar in de eerste plaats wegens de grote noden.

“Sinds 2023 maakt een psychosociaal adviseur deel uit van ons team. Hierdoor kan zowel naar de adviseurs als naar de landbouwers dringende psychosociale ondersteuning worden verleend”, geeft Verté mee. “Hierdoor worden ook het totale aantal psychosociale sessies bij de freelance psychosociale experten afgetopt. In 2023 betaalden we 421 sessies bij onze freelance psychosociale experten.” Dit is maar een deeltje van de sessies die landbouwers bij psychosociale experten volgden. Als de adviesvrager voldoende financiële middelen heeft, wordt hen gevraagd om na een paar sessies deze zelf te betalen. Deze sessies komen dan niet meer in de statistieken van Boeren op een Kruispunt terecht.

Vooral landbouwers uit de akkerbouw en melkveehouderij klopten in 2023 aan bij BoeK. Van alle aanmeldingen was een kleine helft afkomstig uit West-Vlaanderen. “Dit wil niet onmiddellijk zeggen dat West-Vlaamse landbouwers specifiek met meer problemen zouden worstelen dan landbouwers uit andere provincies. West-Vlaanderen heeft gewoonweg het meeste aantal landbouwbedrijven, bovendien zijn we er ook goed vertegenwoordigd”, duidt Verté.

“Als 2022 het jaar van overschreden grenzen was en 2023 het jaar van de volle verwachtingen, dan hopen we dat 2024 voor onze land- en tuinbouwers een landingsjaar wordt op hun kruispunt met duidelijke bewegwijzering van de mogelijke richtingen. Boeren op een Kruispunt staat alvast klaar om samen met hen het pad hiervoor te effenen.”