Vlaamse landbouwer is minder tevreden over leven dan gemiddelde Vlaming

In mei 2022 gaf Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) de aftrap voor een actieplan welbevinden voor de land- en tuinbouwsector. Eén van de acties in het actieplan is inzicht krijgen op de evolutie van stress en welbevinden bij de landbouwers via een structurele monitoring. In kader hiervan werd in september 2023 een enquête bij de landbouwers van het Landbouwmonitoringsnetwerk (LMN) afgenomen, de bevraging was niet verplicht maar toch stuurden 321 landbouwers hun antwoorden door.

Uit de enquête blijk dat de levenstevredenheid bij Vlaamse landbouwers sinds 2012 aan het afnemen is. Landbouwers geven zichzelf een 6,5 op 10, terwijl de score bij de gemiddelde Vlaming 7,3 bedraagt. Landbouwers zijn bovendien ook minder vaak zeer tevreden in vergelijking met de gemiddelde Vlaming, ook zijn ze volgens de resultaten vaker (zeer) ontevreden. Zo is 11 procent van de landbouwers is zeer ontevreden, wat beantwoordt aan een score van maximum 4 op 10. De overgrote meerderheid geeft wel aan zijn beroep nog altijd boeiend te vinden en het werk geeft hen veel voldoening. 29 procent geeft zichzelf zelfs een score van 8 of meer in 2023. Een aandeel dat sinds de vorige bevraging ook wat gedaald is.

Stress

De resultaten van de bevraging tonen aan dat veel landbouwers stress ervaren. Als belangrijkste oorzaken noemen ze het veranderende beleid, de complexiteit van de regelgeving en de administratieve lasten. Ook het weer, de onzekerheid over het inkomen en de toegang tot grond bezorgen hen stress. De landbouwers zijn ongerust over de toekomst van hun bedrijf en voelen weinig maatschappelijke waardering. Bij een derde van de landbouwers leidt dat tot een negatieve impact op hun sociale contacten of familie. Opvallend hierbij is dat jonge landbouwers niet alleen een lagere welbevindenscore behalen, ze duiden ook meer belemmeringen aan dan oudere landbouwers.

De helft van de landbouwers heeft te maken met fysieke stressklachten. Ongeveer 1 op de 3 landbouwers heeft last van somberheid, prikkelbaarheid of een moeilijke privé-werkbalans. Ongeveer 1 op de 10 landbouwers heeft te maken met burn-out, depressie of angst- en paniekaanvallen. Ongeveer 5 procent stelt zelfmoordgedachten te hebben en 2 procent lijdt aan een alcohol- of middelenverslaving.

Hulp zoeken

Klachten blijven in de landbouw lang onder de radar. "Bij de vragen van de WHO-5 welbevindenindex valt op dat dat 37 procent van de landbouwers een score lager of gelijk aan 50 heeft", klinkt het in het rapport. "Deze score wordt in de literatuur beschouwd als een cut-offscore voor het screenen op een depressie. Zo zou er een significant verband zijn tussen scores lager of gelijk aan 50 en klinisch vastgestelde depressies. Voor landbouwers die minder of gelijk aan 50 scoren, is het aangewezen dat ze zich klinisch laten onderzoeken door een professionele hulpverlener." Uit de enquête blijkt daarentegen dat bij persoonlijke problemen slechts 25 procent geneigd is om hulp te zoeken en bij problemen op het bedrijf slechts 32 procent.

Het aantal aanmeldingen bij Boeren op een Kruispunt vzw, het aanspreekpunt voor landbouwers die met bezorgdheden zitten of bedrijfsmatige of psychologische ondersteuning kunnen gebruiken, is sinds 2020 wel al sterk gestegen en bereikte in 2022 de grens van de 300 unieke aanmeldingen. Landbouwers kunnen ook altijd terecht bij hun huisarts. Ook de Centra voor Algemeen Welzijn en Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg zijn er om te helpen. De hulplijnen Tele-Onthaal (106) en de Zelfmoordlijn (1813) zijn de hele dag door anoniem en gratis bereikbaar.