Boerderij van oud-landbouwcommissaris Sicco Mansholt gesloopt voor Microsoft-datacenter

Verdeelde meningen over de sloop van de boerderij

Krijn Dekker, een expert op het gebied van boerderijen in de Wieringermeer, is niet verbaasd over de sloop. “In de loop der jaren zijn er al meerdere boerderijen verdwenen door brand of afbraak”, legt hij uit. Zijn familie nam de boerderij ooit over van Mansholt. Toch vindt hij de sloop geen groot verlies. “Je kunt niet alles behouden als monument. Onderhoud kost veel geld, en daar ben ik heel nuchter in.”

Niet iedereen deelt die mening. Rein Koolen, een voormalig akkerbouwer die zich verdiept heeft in de geschiedenis van de Wieringemeer, vindt het zonde. “De Wieringermeer is trots op het feit dat Mansholt hier heeft gewoond en gewerkt. Veel mensen vinden het triest dat de boerderij nu verdwijnt, en dan nog voor een datacenter van Microsoft.”

Van boer tot Europees leider

Sicco Mansholt werd geboren op 13 september 1908 in Ulrum, Groningen. Hij groeide op in een familie van boeren met een sterk sociaal bewustzijn. Zijn vader was actief in de provinciale politiek en zijn moeder zette zich in voor vrouwenrechten.

Na zijn opleiding aan de Tropische Landbouwschool vertrok hij in 1936 naar Nederlands-Indië om te werken als theeplanter. Hij had het daar echter moeilijk, vooral door de grote ongelijkheid tussen de lokale bevolking en de Nederlanders. Daarom keerde hij na twee jaar terug en vestigde hij zich in de Wieringemeerpolder, een nieuw drooggelegd gebied in Nederland.

In 1938 begon hij als boer op een hoeve die hij van de overheid pachtte. Deze boerderij, aan wat later de Cultuurweg werd genoemd, noemde hij ‘Fletum’. Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikte hij zijn boerderij om wapens en explosieven te vervoeren voor het verzet en om onderduikers onderdak en voedsel te geven.

De basis voor het Europese landbouwbeleid

Na de oorlog ging Mansholt de politiek in. Op 37-jarige leeftijd werd hij minister van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening namens de PvdA. Hij hielp de Nederlandse landbouw moderniseren en speelde een grote rol in het opzetten van het Europese landbouwbeleid.

In 1958 werd hij Eurocommissaris voor Landbouw en kreeg hij de taak om een gemeenschappelijk landbouwbeleid te ontwikkelen voor alle toenmalige lidstaten: België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Italië en de Bondsrepubliek Duitsland. Dit was een lastige klus, omdat de voedselprijzen sterk verschilden tussen de landen, die overigens hun eigen regels wilden behouden. Eén van zijn grootste tegenstanders was de Franse president Charles de Gaulle. Hij vond dat Europese landen zelfstandig moesten blijven en wilde geen gezamenlijke landbouwregels. 

Toch wist Mansholt samen met de Franse minister van Landbouw, Edgard Pisani, in 1962 een akkoord te sluiten. Dit was het begin van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB).

Het GLB moest zorgen voor voldoende voedsel, een stabiel inkomen voor boeren en een efficiëntere landbouwproductie. Het werd gezien als een mijlpaal voor de Europese samenwerking. De Amerikaanse krant ‘New York Herald Tribune’ noemde het akkoord zelfs ‘de geboorte van een nieuwe economische grootmacht’.

Maar het beleid bleek op lange termijn problematisch door overproductie en milieuschade. In de jaren 1970 besefte Mansholt dat landbouw duurzamer moest worden. Hij begon zich in te zetten voor milieuvriendelijke en ecologische landbouw.

Mansholts nalatenschap

Mansholt bleef tot 1972 Eurocommissaris voor Landbouw en werd daarna kort voorzitter van de Europese Commissie. In de loop der jaren veranderde zijn visie: hij ging van een sterke focus op landbouwproductie naar een pleidooi voor duurzaamheid en milieubescherming.

Vandaag de dag wordt het GLB vaak bekritiseerd. Veel boeren zijn afhankelijk van subsidies, terwijl er te weinig verplichtingen zijn om milieuvriendelijk te werken. Volgens critici moet het beleid meer inzetten op duurzaamheid en innovatie, zodat boeren ook in de toekomst kunnen blijven bestaan zonder schade aan het milieu.

Sicco Mansholt overleed in 1995 op 86-jarige leeftijd, maar zijn invloed op de landbouw blijft zichtbaar. De sloop van zijn oude boerderij markeert het einde van een stukje geschiedenis, maar de discussie over landbouw en ruimtelijk ordening blijft voortduren.